Counselling aiu hapoh ki jaka sumar?

Ha Meghalaya, ngin shem ba bun na ki jaka ai jingsumar kum ki Civil Hospital, ki PHC, CHC bad wat ki program halor ka Koit Ka Khiah (health) kim don satia lane duna palat ki counsellor kiba lah pyntbit ialade ha ki jait jingpule ban hikai ia ki ka rukom kaba dei ban leh counselling. Kham iar ban shem ba kin don kita ki counsellor kiba lah tbit ha ki “Method & Techniques” lane rukom trei kam kiba shim na ki ‘psychotherapies’ bapher bapher kiban hikai kumno U lane Ka counsellor kin ai counselling.

Bunsien ngi shem ba haba thung kam counsellor, ki ‘Qualification’ lane ki jingdonkam ban thep kam ki long kiba lah bakla bad kane ka wanlam ia kita ki bym shim dei ki counsellor kiban trei ia ka kam counselling bad hangta kein ngin sa iohi tang ki ‘Advice Givers’, Ym ia ki nongiasyllok ba lah pyntbit ha ka kam counselling.

Te mano heit ba lah ban long Counsellor?

  1. Ban long ki counsellor kiba la tbit shisha, U/Ka briew ki hap pyndep ia kawei na ki lain pule ha ka subject Psychology bad nangta ki lah ban leit pyntbit shuh shuh lane ‘Specialization’ ha kano kano kaba ki kwah kum ka career counselling, ka Rehabilitation counselling, bad ter ter.
  2. Lada kim dei na ka subject psychology, ki hap ban dei na ki subject kiba ai jingsumar ia ki parabriew bad kiba pule shaphang ban iarap ia ki briew kum ki social work, nursing, human development, human resource bad ter ter bad lada kim dei ki hap leit shwa ia kine ki subject. Ynda ki lah dep, ki hap ban leit ia ka training course ka bym duna ia ka Shi snem ha ka counselling/ psychology/ psychiatry kum ka “specialisation’

Kine ki bym shim dep na ka subject Psychology, ki la lah ban trei kum ki counsellor hynrei kan bha lada ki don hapoh jong ki psychiatrist lane ia trei ryngkat bad kito ki briew ba lah pyndep ki jingpule lynba ki psychology bad kiba lah long jingpyntbit ha ki psychotherapies.

Balei Hap ban da pyntbit ia lade ha ka jingpule Psychology khamtam haba ngi trei bad ki briew kiba don jingshitom?

  1. Nyngkong eh, ban ia syllok ia ki briew kam dei ka kam kaba suk bad dei hangta ba donkam ban ioh ka jinghikai kaba bniah bad pura.
  2. Kaba Ar, ka jingim jong kine ki briew kaba ngi thmu ban iarap kam dei ka jingim ka jong ngi kaba ngi lah ban leh katba mon. Dei na kata ka daw ba ngin sa ong ba ka kam counselling kam dei ka kam ban ai ‘Advice’ bad ngi donkam ki atiar kiba kyrpang.
  3. Kaba Lai, ha ka kam kum ki counsellor, ki don bun jait ba ngi lah ban leh hynrei haba iadei bad ki briew ba don jingshitom, khamtam ha ki hospital bad ter ter, ka kham long ka kam kaba khia ban iarap namar ba hangne, kam don jaka ban bakla haba leh counselling (no room for error).
  4. Kaba saw, ha ki jaka ai jingsumar, namar ba ka dei ka jaka kaba bunkam, ki doctor bad ki nurse bunsien kim lah shuh ban phiah ia ka por ban batai bniah ia ki nongwan sumar shaphang ki jait jingpang lymne ki dawai dashin.

Kum ban shu ai nuksa, haba ki nongpang ki don ia ka jingshitom Cancer lane ka bam pong, bunsien haba ki dei na ki shnong kyndong, kim tip ba ka mut aiu kata ka Chemotherapy lane ka dei ka jait dawai aiu? Ki long bunsien, ha ka jingshem ka jong nga, kiba shu ang lyngoh haba ki ioh ia kata ka jait jingsumar bad ki iohsngew pade ia ki jingkhlain jong kata lane ki side effects.

  1. Kaba san, ngi hap ban kynmaw ba ki doctor bad ki nurse kim dei kita kiba lah pyntbit ha ka kam counselling bad ban khmih ba kin sngewthuh lane nang ia kata ka long ka bym dei rukom.

Ki nongpang ruh kin donkam ia ka Counselling kaba ai jingtip shaphang ki jaitjingpang, ki dawai , ki rukom sumar bad ter ter, bad nalor kita, kin donkam ruh ia ka jingia syllok kaba janai khamtam haba ngi peit ia ka ‘Emotional bad Psychological status’  lane ka jingkthah jong kata ka jait sumar ia ki ha ka jingmut jingpyrkhat bad ka jingsngew khia ka jong ki haba iadei bad ki jingshitom ba ki don.

  1. Kaba hynriew, namar ba ka long kaba khia ka kam counselling ha ki jaka sumar, donkam da kita kiba lah pyntbit (Trained Counsellor) ba nym ialam bakla lane pynsngewthuh bakla ia kita kiba shah sumar. Lada don da ki briew ki bym tbit (other Non Counselling professionals), kata kan wanlam pynban ia ka jingma.
  2. Kaba hynniew, haba bunsien ki nongpang bad ki bahahiing ki don ha ka jingklumar jingmut haba ki don ha ki jaka ai jingsumar. Ki lah ban don ba ioh ia ki jingpang khlieh ruh kum ka depression, anxiety, paranoia bad ter ter bad dei hangne kein ba ka jingshah hikai kyrpang lane Training ha ki ‘Psychotherapies’ (ki jait jingpule ban hikai ia ka kam counselling) ki long kiba donkam haba thmu ban iarap ym ban pyniap.

Lada ki briew ki bym nang lane ki bym pat pyntbit ia lade ki shim counselling, kata kan wanlam pynban ia ka jingma bad ka buh ia ki nongpang ha ka jing klumar ar-shah.

  1. Kaba Phra, bun sien, namar ba ka jingsumar shane ka long kaba dkoh, ki nongpang kim ioh ia ka jingsumar kaba tikna bad ka poi noh sha ka por ba ym shim lah shuh ban leh ei ei ban koit ban khiah bad hangta ka donkam ia ki counsellor kiba tbit ha ka subject psychology ba kin don ryngkat bad ai ka counselling kaba jynjar shisha.

Ka “Support bad Grief counselling” kam dei kaba suk ba baroh kin lah khamtam lada kim pat ioh ka jinghikai kaba tikna ha ki rukom syllok ba tikna kum ki “Therapeutic Methods & Techniques”.

Ban sngewthuh kumno ban ai ka counselling kaba biang, donkam kita ki nongiasyllok kiba lah shah hikai kyrpang ia ka jingkylla ka met ka phad, ka jingmut jingpyrkhat jong ki nongpang bad ban iarap ia ki kumno ba kin lah ban im ka jingim kaba suk khamtam haba ka jingshitom jong ki ka long kaba shyrkhei (terminally ill patients).

Khyndiat halor ki katto katne ki jait Counselling kiba lah ban shem hapoh ki jaka ai jingsumar kiba donkam da ki nongiasyllok kiba tbit ym iano iano ruh.

  1. Ka Grief Counselling lane ka Jingiasyllok ha ka por ba sngewsih :

Kumba lah pynpaw mynne, namar ba ki jaka sumar jong ngi shane ki long ki ba dap tang da ki jingduna suda bad ba ngi sngewthuh ba baroh ki nongpang ki nym lah ban shim ia ka kabu ban sumar shabar, ngin shem ba kane ka jait counselling ka long kaba donkam hynrei ka bym shim lah shimkhia pade da kita ki jaka ai sumar lymne ka sorkar ruh.

Ka long kaei kaei kaba sngewsih ba kane ka jait syllok ka kylla long kaba donkam hapoh ki jaka sumar ha jylla ka jong ngi namar ka kdew shai ia ka jing dkhoh ka rukom treikam bad ka jing lehbein ka sorkar ia la ki paidbah.

Ka Grief Counselling ka dei ka kynja counselling kaba lyngba ki jingpule kiba kyrpang (psychotherapy), U/Ka counsellor kin pyrshang ban ia syllok bad ki briew kiba lah don hapoh ka jingpang kaba shyrkhei lane ia ki bahaiing-bahasem jong kita ha ki por ka jingkylla bak la bak ka jingim kaba pynkhie ia ki jingsngew bad jingpyrkhat kiba kthah ia ki (triggered feelings of grief and depression).

Ki Counsellor kiba lah pyntbit ialade ki sngewthuh bad tip ba baroh ki iakhun ia ki jingjia, ki jingsngewsih  bad ka jingkthah ia ka jingim ka jong hi ha la ki rukom ba maki ki lah ban pdiang. Kam long kaba pher lada kita ki briew kiba shem ia ki jingeh kin jngai noh na ki briew ba ki sngew jan kum ki bahaiing, ki paralok bad ter ter. Ki don ruh kiba dom ba bitar ia kaba jia bad kin don ka jingthmu ban leh ei ei ban pynjah noh ia kata ka jingsngew diaw bad kin don ruh kiban shu leh kmen leh sngewtynnad beit hynrei kata ka long tang na jrong bad dei halor ki counsellor kiba tbit ban sngewthuh ia ka jingeh ka jong ki.

Ki Counsellor ki dei ban sngewthuh ba haba iadei bad kaei kaei kaba sngewsih khamtam haba duh noh ia la ka jingim kaba koit ba khiah lane duh noh iala ki briew kiba ki sngewieid, ka jinglong jong kita ka lah ban kylla bad ki jingsngew bad jingpyrkhat jong ki kan pher lada kim lah ban pdiang ia kita ki jing jia ( emotional and behavioural changes). Kadei hangta ba ki Grief counsellors kin long ka jingkyrshan kaba skhem ia mynta kum kita bad haba ka jingkyrshan bad jingsngewthuh na kiwei kam don, ka counselling kan long ka lad kaba ai ia ka jaka ba kin tngen (counselling as an avenue for healthy resolution).

Haba long kita ki Grief counsellors, dei ban da long kiba lah pyntbit ban pyndonkam ia ki atiar kyrpang (clinical tools used for traumatic or complicated reactions) bad ia ki jingpule kyrpang (psychotherapy) ban iarap ia ki briew haba ka jingsngewsih bad jingdiaw ka don ryngkat sah bad ki lane ka wan long dur ha ka jingkylla ka met ka phad lane ha ka jinglong ka jong ki kaba lah palat ia ka jingling kaba man ka sngi bad kaba lah kthah ia ki lane ia ki marjan jong ki. ( symptoms outside the range of normality).

Ka thong jong ka grief counselling kadei ban iit bad lap ia ki jingeh jong ki briew kiba don ha ki jingpang lane ia ki bahaiing ki jong ki  ban iarap ban pynbeit ia kino kino ki jingkylla kiba lah ban kthah ia ki jingim ba pura ki jongki. Ha ki jaka sumar, khamtam ha ki hospital, ka jingdonkam palat ia kum kata ka jait counselling ka dei bad ki nongpang bad bahaiing jong kiba shitom Cancer lane bampong.

  1. Ka Counselling ia ki nongpang Bampong lane Cancer :

Ka jinglap ia ka jingpang Cancer lane bam pong ka long shisha kaei kaei kaba khia ban pdiang, kaba sngew shyrkhei bad kaba pynsheptieng iano iano ruh kynthup lang ia ki haiing hasem jong kita kiba don ka jingpang. Ka dei ka jaitjingpang kaba pynkylla bak la bak ia ka jingim briew khamtam haba ka dei ka jait khniang kaba saphriang kloi lane kaba lah bam ia ka met briew ha bun ki jaka.

Watla ki ong ba ka jingpang bampong haba lap kloi, don ka lad ban sumar hynrei kaba pynkhuslai jingmut ia kiba bun pade ka dei ba kane ka khniang jingpang ka lah ban khie biang ha kano kano ka por ruh bad kata ka ba hap ap lada khie bing ne em, kade kaba pynkhia jingmut bad pynlymwir jingmut ia baroh.

U/Ka briew kiba lah lap ba ki don ia kata ka jingpang, ki lah ban pyrkhat bad sheptieng ia ka jingshah dkhat noh ka jingim jong ki na kane ka pyrthei bad kata kan pynlymwir ia ka jingmut jingpyrkhat bad jingsngew jongki bad bunsien ki khein duh lypa noh ia la ka jingim.

Hangta kein, ki counsellors kiba lah pyntbit ialade ha ka subject psychology, kin iarap ia kita ki nongpang ha ka por sumar khnang ba kine ki briew ki nym ailad ba ka met jong ki bad ka jabieng jong ki kan sahngeh ban iakhun ia kata ka jingpang. Nga la shem ba bunsien, kito kiba pyrkhat ia kaba bha bad kiba kloi ban iakhun bad met bad mynsiem ia kane ka jait jingpang, ki kham pdiang kloi bha ia ka jingsumar bad ia ki dawai ban ia kito kiba lah duh mynsiem.

Donkam ba ki counsellors kin long kiba tbit namar hap ban ai jingiasyllok bad jingtip ba tikna ia kito kiba don kane ka jingpang. Ki Social workers kiba lah leit pyntbit ia lade ha ka counselling ruh ki lah ban iarap hynrei ki hap hi ban trei lang bad ki counsellors ba lah pyntbit ia lade ha ki psychotherapy.

Kaba sngewsih ka long ba ha ki hospital shane, YM da don counsellors bat bit ban iarap ia ki briew. Namar ba ka don ka jingsngewthuh bakla shaphang ka kam counselling, bun hi kiba trei ia ka kam counselling kim shim lah long kiba lah pyntbit ia lade ha ka jingpule counselling bad psychology.

Namar ba ka jingpang kat kane kam shim kthah tang ia ka ka met ka phad hynrei ka wanrah lang ia kiwei ki jingshitom kum ka depression, ka anxiety, kiba dei ki jingkhuslai jingmut kiba jur bad kiba kthah bad ka jingdomriang, ka jingklumar jingmut, ka jingb pyrkhat klumar (paranoid) bad bun ter ter ka pynshai ba ka jing don ki counsellor kiba tbit ka long kaba donkam ha ki jaka sumar.

  1. Kiwei de ki jingdonkam :

Namar ba lada thoh lut, kin dang bun ki jait counselling kiba donkam hapoh ki hospital bad kiwei ki jaka sumar, nga kdew halor Ar tylli kiei kiei kiba nga lah shem ki long kiba donkam bad kiba ki hospital bad ka health department ka phai dien bad ka mi khuslai khyndiat ruh em.

Haba pang, ryngkat bad ka jingkthah ia ka bor met bor phad ia ki briew, ka iai bud ruh ka jingpang ia ka khlieh ka jingmut jingpyrkhat bad jingsngew (psychological and emotional problems)

Hapoh ki jaka ai sumar, lait na ka cancer lane bampong, ka jingpang shini lane Diabetes ka long ka jait jingpang kaba donkam Ym tang ia ki counsellors kiba lah tbit hynrei ia ki Dietician ba kin hikai ia ki rukom bam , rukom dih. Hangne ki social workers kiba bapli mynta ki trei pynban ia ka kam counselling, ki donkam ban buddien ia kine ki nongpang ba kin lah ban bud ia ka jingsumar kaba tikna khnang ba ka jingsumar ka nym sep ei bad kan iarap shibun ia ki nongpang.

Haba khmih sha ki jaka ai sumar hangne ha jylla, ngin lap ba ia ka counselling hi lah sngewthuh bakla ba kadei kaei, bad ruh kam shim ioh ia ka jaka ba ka dei ban ioh.

Lah sngewthuh bakla namar haba thung counsellor ki jingdonkam lane Qualification lah pan bakla lypa. Ynda lah thung pade da kiba dei, ban pynbha lane pynbiang, ym shim don ba treh bad namar ba kim tip shai ka mut aiu counselling, ki pyrkhat pynban ba ki dei ban leh ki kam social work, dietician, receptionist, information guide bad ter ter bad kata ka long kaba bakla.

Ka kam counselling, ka poi sha katne ka jingklumar ruh namar ba kam ioh ia ka jaka ba ka dei ban ioh hangne ha jylla ka jongh ngi. Dang bun ki briew kiba dei ha ka jak pyniaid (Administration) ki dang khein ia ka kam ba ka hap ha ka ‘non-essential’ lane ka bym donkam. Kita ki ba pyniaid ruh namar kim dei na kajuh ka ‘background’ kim shai bapli mano ba lah ban leh counselling bad mano bym lah. Ki klumar ia ki kamram jong ki nongtrei bapher bapher lada kidei ki social workers, ne kidei ki counsellors, ne kidei ki nurse, ne kidei ki occupational therapist, ne ki community health, ne ki health educators namar ba ki kamram ki ia syrtap lane overlap. Ka long kumta namar ba baroh kine ki dei ha ki kam iarap briew (helping profession) bad kam don ka jingphiah kaba beit ha ki kamram jong kine (no clear cut job description) hapoh jylla jong ngi.

Hato ka Experience lane ka rukom pyrkhat ba kin nang ha ka kam, kam pat biang seh?

Watla ka experience lane ka kam ka hikai shisha ia ki counsellor ban tbit shuh shuh ia ka kam ba ki trei hynrei, kumno kita ki bym pat ju ioh jinghikai kin nang ban ioh ia kata ka experience.

Lada lah hikai, hangta kein Yn sa nang. Haba Ym hikai, Yn nang sha ei kein.

Hangne kein ka mih ka jingklumar haba ki briew ki thep kam counselling namar ki sngew ba ka experience lane ka jingtrei jong ki ia ka juh ka jait kam ka ai Jingnang Jingstad ia ki ha kata ka kam.

Kynmaw ba ka counselling kam dei ban ai buit lane ‘Advice’, kam dei ka kam ba shu sngap lorni lane ‘only listening’ hynrei kadei ka kam kaba khia bad kaba donkam ki atiar kiba kyrpang.

Haba pynkut, Lah donkam shisha ba ka rukom treikam kan beit noh khamtam haba iadei bad ka Koit ka khiah namar sa katno kein ki briew kin ioh ia ka counselling kaba shu malu mala lane “sub-standard counselling sercices” kaba dei tang namar ba ngim sngewthuh iala ki kamram (Profesional Roles).

Na ka liang ki counsellor kiba la pyntbit ia lade, ki lah dei ban trei shitom ban pynsngewthuh bad ban pynbeit ia ka kam counselling hapoh ka Jylla, khnang ba baroh ki paidbah kin ioh ia ka jingiasyllok kaba tbit bad pura.

 

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Roney Lyndem Written by:

Roney Lyndem works as counsellor and is a Union activist with Thma U Rangli Juki (TUR)

One Comment

  1. kynjoh
    July 5, 2017
    Reply

    This is absolutely right, I have myself experienced this as a patient…

Leave a Reply