Jinglaitluid na ka BJP, CONGRESS bad ki khwan myntoi shimet na la iïng

Ka synshar paidbah ka dei kata ha kaba baroh ki nongshongshnong ki iadon bynta ban thaw ia ki policy treikam bad ki Ain, ym dei tang ki MP bad MLA. Ka synshar paidbah kam dei tang ha ki por election lane ka jingpynkylla Sorkar, hynrei ka dei kaba pynurlong ia ki jingangnud  bad kaba kyntiew ia ka bha ka miat jong ki nongshong shnong baroh, khlem da niew shilliang khmat iano iano ruh.

Ka Synshar paidbah ka dei kaba ki nongshong shnong ki iakhih-ki iakhun bad ki pynpaw ia ki jingangnud bad jingsngew jong ki khlem ka jingsheptieng. Ka synshar paidbah ka dei kaba baroh ki nongshong shnong ki im laitluid, ki im suk,ki im shngian, ki bit ki biang ka kamai kajih, ki ioh ka hok ban koit  ban khiah bad ban nang ban stad.

Hynrei kaei kaba jia mynta ha ka Ri India bad ka Jylla.To ngin ia iatai bad ia thew ia woh

Ka Sorkar India, kaba la thaw da ka BJP bad U Narendra Modi kum Myntri Rangbah, ka pynshlur ia kiwei ki seng kum ka RSS/Bajrang Dal/VHP/ABVP bad kiwei de ban thombor bad pyntieng pynsmiej ia ki ritpaid, kum ki Adivasi, Tribal, Dalit ,Muslim, Khristan bad ruh ka iuh roit ia ki hok longbriew manbriew bad pyrshang ban pynkbum jubor ia ka shyntur  jong  ki nongthoh kot,nongthoh kot khubor, ki nonghikai, ki samla pule bad ia kito kiba kylli jingkylli bad kiba kynthoh ia ka jingtrei kam ka Sorkar.

Ki kam bamsap naduh ka Sorkar UPA kaba la leit noh ki dang iai bteng haduh mynta. Kata ka jingkular ne ka jingpynbieij ban pynduh pyndam ia ka bamsap bad ban wanrah biang ia ka pisa jong ki paidbah kaba la thep ha ki bank sha bar Ri (black money) bad ban pynshitom ia kiba donkti ha ka bamsap ki shu long tang ki hamsaia bad ki jingpynthamme.

Ki don bun ki Policy treikam bad ki Ain kiba long pyrshah ia ki nongshong shnong khamtam ia ki rangli ki juki bad ki ritpaid kum ki Tribal, ki Adivasi kiba long ki trai jong ki khlaw ki btap, ki lum ki wah bad ki mar poh khyndew. Ka development ne roi ka par ha ka jingpyrkhat jong Sorkar UPA kaba lah dep bad ka Sorkar NDA kaba mynta ka mut ban pynkylla phetwir (refugee) bad pynkylla duk ia kiba bun bah ki tribal, ki adivasi, ki nongrep bad kiwei de ki nongshong shnong. Kine baroh ar ki Sorkar ki thmu ban pynduh pyndam shi syndon ia ki ain kiba iada ia ka khyndew ka shyiap bad ia ki hok jong ki tribal kiba naduh mynnor. Kumta ha kane ka juk synshar donbor ym don jaka satia ia ki rit paid. [perfectpullquote align=”right” bordertop=”false” cite=”” link=”” color=”” class=”” size=””]Baroh artylli ki Sorkar, ka NDA (Sorkar Pdeng) bad ka MUA II (Sorkar Jylla) kim mon satia ban weng ia ka bamsap[/perfectpullquote]

Ka Make in India Campaign ka Sorkar NDA, wat la ki jingpynthamme i kumba  ki phyrnai , hynrei ka dei ka policy ka ban pynlongmraw ia ki samla wad kam  bad kan pynmyntoi tang ia ki katto katne ki heh spah kiba pyniaid ia ki company kiba heh. Ha ryngkat bad kane ka policy kan wan ka jingpynkylla ia ka Ain na ka bynta ki nongbylla (Labour Reform) bad ka jingpynkylla ka long ban pynduh noh ia ki hok jong ki nongbylla, kum ka bai bylla kaba biang dor (living wage), ki jingkynshew pisa (Provident Fund), ka rukom thung kam ha ka dur ka contract ka ban pynsuk ban beh kam ia ki nongbylla ha kano kano ka por, ki kynta treikam kin nang jrong (na ka 8 kynta sha ka 12 ne 15 kynta), ka jingkitkhlieh halor ka pang ka shitom bad ka jingmynsaw ha ki jaka treikam kan ym dei shuh jong ki nongaikam hynrei ki nongbylla kin hap ban bah khlieh hi.Ki nongtrei-nongbylla kin duh noh ia ki hok bad kin long tang ki mraw jong ki nongaikam.

Ha kine ki ar snem kiba la lah la sakhi ba ka jingbei tyngka ia pule dangle ka la nang hiar bad ka jingthmu ka long ban plie lad ia ki riewshimet ne ki private company ban shimti noh ia ka pule-dangle. Kane kein ka dei ka daw ba ka pule dangle kan iai long kaba remdor bad bun kin ym lah shuh ban kyrshan skul ia ki khun. Tang 3.9% na ka GDP la mang na ka bynta ka pule-puthi na ka jingkular kaba long haduh 6% bad katkum ka 14th Finance Commission Report ka Sorkar pdeng ka la bthah ia ki Jylla ban pynlut tang 10% na ka song iarap (grant) jong ka Sorkar Pdeng sha ki kam pynroi ia ka longbriew manbriew (social Sectors) ha kaba ka pule puthi ka dei kawei na kita. Kane ka kdew shai ba ka Sorkar NDA ka thmu ban pynkit jubor ia ki Jylla, khamtam kan long ka jingkit kaba khia ia ki Jylla kiba rit bad kin hap ban kit ban bah hi halor kane .Nalor nangta ka jingpyrshang ban pynduh ia ki scholarship na ka bynta ki samla pule University (non-net scholarship) kan pynduh lad ia kiba bun ki samla kiba wan na ki longing kiba duk bad khamtam eh ia ngi ki Schedule Tribe, ki Dalit bad kiwei. Kiba bun ki kam, kum ki nonghikai, ki nurse, doctor la sdang ban pynkylla lut sha ka contract ne ka rukom thung kam shipor bad la aiti ha ki riewshimet (private firm) ban pyniaid ia ka thungkam thungjam.

Hapdeng ka jingkular shaphang ki sngi kiba bha “Acche din”, pynban ka jingim ka nang tan bad hiran. Ka jingkiew dor ki mar ki mata kum ka umphniang, ka bam ka dih, ka kup ka sem, ka iing shong iingsah naduh ka sorkar UPA ka iai bteng bad nangjur mynta. Katkum ka statistics ba la lum, ka bai shong skul ka kiew haduh 13%, ka koit ka khiah 14% , ka iing ka sem kumba 13%, ka bai bor ding elektrik ka kiew 8%,ki jain ki nep bad ka bam ka dih kumba 5.56% bad 6.21%.

Wat la ka Ri India ka dei kaba laitluid bad ka Riti Synshar bad ki Ain kyrpang ki don ban iada ia ki hok jong ki nongshong shnong, pynban ki rit paid Khristan, Muslim, Dalit, Tribal ki iai im hapdeng ka jingtieng bad jingsyier. Ym lah ban len ba ki dak ki shin ki pynpaw shai ba ki seng shitniam Hindu kiba kyrshan ia ka BJP bad Sorkar NDA kin thom jubor ban pynkylla ia ka Ri India, ka Ri jong ki heh paid Hindu bad kin pynbor ia baroh ban pdiang bad bud tang kawei ka jingngeit, ban pule tang kawei ka Kot niam kaba kin nam ka National Scripture. Ngi iohi ruh kumno ba ki pyrshang ban tuklar halor ka bam ka dih bad ka jingiaieid shi samla shi tnga bad kin pyrshang ruh ban thaw tang kawei ka Ain na ka bynta ka jingim bad imlang-sahlang (Uniform Civil Code). Te kumta, ki Dalit, ki Tribal, ma ngi ki paid Khasi kiba don la ki jong ki Blei, ki Thawlang ki Iawbei, ki Ryngkew ki Basa bad ki Muslim ne ki Khristan kiba don la ka jong ka Kot Bakhuid kin ym don bynta shuh ha ka saindur jong ka Ri  India. Kine ki seng shitniam Hindu, ki trei beit jar jar khlem da pyrwa mano ba shong khet ha Delhi. Ki lah don naduh ka por Congress bad mynta ki kham shlur ha ka por synshar BJP. Kane ka dei kata kaba ki khot ka ‘Sanskritisation’ of India! Dei hangne ba ki seng shitniam Hindu, kin rai nadong shadong ia ka jingim jong phi jong nga naduh ka iaid ka ieng, ka riam ka beit, ka bam ka dih bad ka niam ka rukom.

[perfectpullquote align=”left” bordertop=”false” cite=”” link=”” color=”” class=”” size=””]Ki Seng Sain Hima Trai Ri (Regional Party) ruh kin hap ban bah khlieh halor ka jingtroin, ka jinghiar ha ka roi ka par jong ki nongshong shnong (human development), ka jingduk, ka jinghiran, ka jingpynjot ia ka mariang, ka jingduh noh ia ka jinglongtrai halor ka khyndew ka shyiap da ki Trai Ri[/perfectpullquote]

To ngin khmih ia kaei kaba jia ha ka Jylla Meghalaya bad kaei ka ban sa jia?

Hadien ka elekshon 2014 kaba la wanrah ia ka seng BJP bad kiwei sha ka bor synshar, bad khamtam eh hadien ka Elekshon ha Assam 2016, I kumba ka umsaw ka Sorkar NDA kan tyllep noh ia ka thain shatei lammihngi baroh kawei bad khamtam eh ia ka Jylla Meghalaya kaba don ha syndah. Ym lah ban len bun kiba la kyrkieh bad khohreh ban snohbah ha kane ka ‘mei nah thymmai kaba dang bun ka buin bad ki umbang umthiang ha ka. Shen bun ki ban ryngkoh sha ka kper tyrso jong ka ‘mei nah thymmai.

La palat sawphew snem ki briew ha ka Jylla ki dang sahduk, ki sah bieij, ki im sah ha ka jingtieng bad jingartatien. Ki lum bad ki khlaw ki la  khyllem, ki wah ki la jngut bad kylla bih. Ka rep ka riang ka la sniew bad bun kiba la iehnoh ia ka. Ka spah kaba ngi don ka lang lynnong lynnong tang ha ki katto katne ki lynghoh kti. Ka jinglah shilliang ha ka ioh ka kot bad ka jingleh shilliang ha ka synshar-bishar ka nang jur. Tang kita kiba don jingiadei kaba jan bad ki nonsynshar ha Delhi bad Shillong ki ioh myntoi. Ka Seng Congress ka la synshar donbor ia ka Ri la palat 60 snem bad kum ka Jylla ne ka thain shatei lam mihngi ha kine 40 snem tam ngi la mad ia ka jingshahleh ‘mei nah ha ki Sorkar India bad khlem artatien ka Sorkar BJP kaba dang shu synshar mynta kan leh meinah bad ibein ia ngi ki rit paid.

Baroh artylli ki Sorkar, ka NDA (Sorkar Pdeng) bad ka MUA II (Sorkar Jylla) kim mon satia ban weng ia ka bamsap bad kim shym la pynurlong bad pyntreikam thikna ia ka Ain Lokpal bad Lokayukta. Baroh ar ki Sorkar ki pyrshang pynban ban pyntlot ia ki Ain kum ka Right to Information Act bad ka National Employment Guarantee Act kiba long ki Ain kiba iarap ban kyntiew ia ki nongshong shnong, khamtam ia kiba duk bad ki nongkyndong.

Niuma, ki Seng Sain Hima Trai Ri (Regional Party) ruh kin hap ban bah khlieh halor ka jingtroin, ka jinghiar ha ka roi ka par jong ki nongshong shnong (human development), ka jingduk , ka jinghiran, ka jingpynjot ia ka mariang, ka jingduh noh ia ka jinglongtrai halor ka khyndew ka shyiap da ki Trai Ri bad kumta ter ter. Kumba hynriew phew na ka shispah (60%) ki nongshong shnong ka Jylla ki dei kiba kyrduh ne kita ki BPL, ka jingkhlad ki longkmie ha ka por ba kha ba pun bad ka jingkhlad ki khynnah shwa ba kin dap san snem ka rta ka long kaba shyrkhei ha ka Jylla. Nalor ka jingduk ban sa ki jingpang bad ka jingim ka long kaba kordit. Ka koit ka khiah ka long kaba remdor, kumjuh ruh ka pule ka dangle bad ka bai bylla sngi jong ki nongbylla  kaba duna tam ka dei ha ka Jylla Meghalaya, katba ha kajuh ka por pat kita ki shiphew na ka shispah (10%) ki nongshong shnong ki im ha ka pahuh pahai. Ha ka kyrteng ka roi ka par la die bad lilam ia ki khyndew, ki khlaw bad ki lum sha ki Company, khamtam ki cement company bad kine kim shym la wanrah jingmyntoi ei ei ruh em ia ka Jylla, pynban ki shu kjit ia ka spah mariang kaba ngi don. Ka Sorkar NDA bad MUA II ki don tang kawei ka jingthmu bad kata ka long naduh Niyamgiri haduh New Shillong bad Domiasiat ka phang ka long ban knieh jubor ia ka khyndew, ki khlaw, ki jaka rep bad ki marpoh khyndew na ki Trai Shnong.

Ka Jylla Meghalaya, ka dei ka Jylla ha kaba ki Trai Jylla ki la don lypa ki rukom synshar tynrai ha Khasi bad Garo Hills ruh kumjuh. Ki rukom synshar ba la ioh pateng na ki longshwa kaba long na ka bynta ban iada bad ban bit ban biang ki trai ri . Niuma ia kane ruh la khein dew thala bad khun ranab da kita kiba kam ba ki ieid Ri ne ieid Riti. Ka kam Synshar tynrai ne ki traditional institution ki la kylla long pynban sa kawei pat ka lad ka lynti ban ia kjit spah. Ki iit ki Hima  bad kita kiba bat ia ka synshar hima/elaka/raij kim salia ban die ia ki jaka raij ne ki law syiem ne law hima tang ba la biang bad dap ka pla iarong jong ki. Mynta ka kynti ngi don sa u uranium – u  marpoh khyndew uba long ka jingma lada ngi tih bad khynra ia u. Ka Sorkar India bad kiwei de ki ri ki ap kmang lano kin ioh ban khlong noh bad ym artatien ei ei ruh em, kumba ka la long ia ki Sorkar India kiba la leit noh, kane ka Sorkar NDA mynta ruh ka la kwah eh ban pyndep noh ia kam tih uranium. Hato ngin shah? Shaei ki riew ieid Ri, ieid riti, ki Seng sain Hima Trai Ri, ki Seng ieid ri  bad ki Seng Bhalang? Hangno ki ieng bad kaei ka jingpyrkhat jong ki halor kane ka mat?

Mynta kumne U Myntri Rangbah ka Ri, U Narendra Modi un nohkjat ha ka Nongbah Shillong, nalor ki kam kiba bun ba un pyndep kum u Myntri Rangbah, kan don ruh ka jingialang paidbah bad la khmih lynti bun kin leit ban sngap ia ka jingkren jong u. Lehse, kumba ka long sha kiwei ki jaka, shibun ki jingkular un khlei ha khmat ki paidbah nongsngap ki ban thap kti, kynhoi bad risa hapdeng ka jingkren. Hynrei kum ki nongshong shnong ngi don ruh ka hok ban kylli jingkylli bad ban iatai nia. Kumta lyngba une u kyrwoh ngi thew ngi woh halor ka synshar khaddar ka Sorkar Pdeng bad Sorkar Jylla bad ngi kynthoh ruh halor ki policy treikam jong ki bad ruh jong ki Seng Sain Hima bapher bapher.

Ha kaba kut, na ka bynta ka lawei bad ka jingbha jingbit-jingbiang bad jingshngain ki nongshong shnong jong ka Jylla, ngi donkam kyrkieh ia ka jingiamir jingmut lang khnang ban lah ban sei madan da ka kynhun ba thymmai kaba ieng ha ka sain pyrkhat kaba thymmai (Ideology), ka sain pyrkhat kaba niewkor ia ka jinglong mar ryngkat (Equality) ia ka Hok (Justice) ia ka Jinglaitluid (Freedom) bad ia ka roi ka par kaba pynmyntoi ia baroh bad kaba neh pateng la pateng. Ha shuwa ba ngin ryngkoh sha ka kper tyrso jong ka meinah thymmai to ngin puson bad shim da kawei pat ka lad ban pynkha ia ka seng ne kynhun bad ka ban mih napoh ka Jylla hi, ka seng ka ban ieng bad iakhun na ka bynta hok ban im bad ka ban iada ia ka khyndew ka shyiap bad ia ka hok longbriew man briew.

 

 

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers

2 Comments

  1. Banri K Kongor
    May 27, 2016
    Reply

    Kane kadei ka sur jong u Pastor K Pyrtuh. Nga sngewthuh ia ka rukom thoh. Rat ia ki niut, pastor

  2. Banri K Kongor
    May 27, 2016
    Reply

    Tangba pastor phi khlem pynmih eiei halor ka jingbam sap hapoh Robert hospital, balei ?

Leave a Reply