Ka jingshahleh be ijot ki khyllung khnnah bad ki kynthei bad ka Ordinance jong ka Sorkar pdeng

Ka sorkar pdeng pynmih da ka hukum ne ka ordinance ban pyniap ia kito kiba leh beijot bad batbor ia ki khynnah hapoh ka 12 snem ka rta. Bad U President ka Ri ruh u la ai ka jingmynjur halor kane ka hokum. Shisien iohsngew ia kane ka khubor bad ryngkat bad ka jingbitar ia kine ki jait kam bad ia ki briew kiba leh ia kine ki kam runar, ka long kaei kaei kaba ngi kloi ban pdiang bad mynjur. Ia ki riew runar ba kum kine, ka jingiap ruh ka dang jem palat.

Hynrei hadien ba nga lah pyrkhat bha san bad shiphew kylla bad da ka jing jai jai bad da ka jingthandda ka jingmut jingpyrkhat, nga sngewthuh ba kane ka Hukum jong ka Sorkar Pdeng ka shu long tang na sla bad kaba pynhun ia ki paidbah kiba lah dom bad bitar ia ka jing jyllei ka jingleh be-ijot ia ki kynthei bad ki khyllung khynnah.

Nga sngewkwah ban tip kham bniah ba ha kano ka nongrim ba ka Sorkar pdeng ka poi sha ka rai kaba khatduh ba ka bor ban pyniap kan pynkut lane kan pynsahngeh shi syndon ia ka jingjyllei ki kam runar jong kine ki riewsniew.

Iano ka Sorkar ka kynthup ha kata ka jingiashong ban iatai bad iamir jingmut ban poi kat sha kata ka thong ban pynmih ia kane ka rai bad ka hukum? Hato hangta lah don mo ki briew kiba lah pyntbit ia lade ha ka kam ba iadei bad ka jinglong bad jingpyrkhat ki briew kum ki counsellors bad kiwei de?

Ka jingkhuslai bad ka jingeh ka long ba kane ka ordinance ne ka hukum, kan pynkylla ia ki ain ba la don lypa kiba treikam baroh shi katta kum ka ain POCSO lane ka ‘Protection of children from sexual offences Act’ bad kiwei de.

Shuh shuh, kane ka jingleh ka sorkar pdeng, ha ka jingsngewthuh jong nga, ka lah long ka jingleh kyrkieh khlem da tih bad wad bniah halor kine ki jait kam bad ka jingjyllei ka jong ki bad ka jingsngew hi ka long ba kan wahrah pynban ia ka jingshong syier bad jingkhuslai jingmut ia kiba shah leh beijot ne kiba shah batbor namar kin tieng ioh ba kin shah pyniap lada ki leit ujor ne mudui sha ki pulit bad ki bor jong ka ain.

Lehse, ki briew kiba leh ia ka kam sniew bad ka kam batbor, kin ym da ap ba kata ka kynthei lane khynnah la kin leit ujor ne em sha ki pulit. Lehse, kin pyniap noh shi syndon ia ki kynthei ne khynnah ba ki la batbor bad kine ki bapli kin duh ei ia la ka mynsiem hangto hangto khlem iohsngew shuh ia ka sur jingiam bad jingud ka jong ki hangne ha sla pyrthei.

Phi lah ban ong ba nga pyrkhat bakla, hynrei ha nga hi kane ka Ordinance jong ka Sorkar pdeng ka dei tang ka ‘Damage Control’ ne kaba shu lapei tang na jrong da kaba thmu tang ban iada ia lade na ka jingshah kynthoh ba ka Sorkar ka khlem leh ei ei, watla ki don kiba la kynnoh ba kiba leh ia kine ki kam runar ki dei ki Nongmihkhmat, ki riew donbor kiba don jingiadei kaba jan bad ki bor Synshar bad kiba ioh ruh ka jingiada na ki seng bad kynhun kiba don ha ka bor synshar.

Ka Sorkar bad ki briew nongkyrshan ka jong ka kin ialeh shitom khlem shongthait ban pynbieij bad pynthame ia ki paidbah ba ka jingpynshitom da kaba pyniap kan pynduh-pyndam ia ka kam batbor.

Hynrei, ngi tip shai ba kane ka long kaba bakla. Pynban, kan wanlam bad pynkha roi shuh shuh ia ki kam runar ki kam batbor bad kam pyntriem ia ki kynthei bad ki khynnah.

Ngi ki paidbah ngim dei ban ailad ba ki briew hapoh ka sorkar kiba ialade kim don ka bor pyrkhat ban pyrkhat jylliew ia kine kiei kiei kin pynthame ia ngi lyngba ki kam kiba tang na sla ka jong ki.

Pynban,ngi donkam ban pynjur shuh shuh ia ka jingiatylli bad ka jingiakren – ka jingpuson halor kane ka kam khnang ba ngin kham pyniar shuh shuh ia ka jingiakren ban sngewthuh ba ka kam batbor hi kadei tang kawei na ki jingshah lehbein bad jingshah ban bein ki kynthei bad khynnah hapoh ki shnong ki thaw jong ngi.

Bunsien ha ka Jylla jong ngi ngi buhrieh ia ki kam batbor ia ki kynthei kyhynnah ha ka kytreng ka burom ne ka jingjah burom bad la bunsien ki nongshah batbor ki shah pyntieng ioh ba lehrain bad jah burom ka iing ka sem, ka kur ka jait bad kumta la shu pyniasuk noh bad bunsien la lap ruh ba ki nongleh be-jot kim dei kiba nabar hynrei ki dei na iing hi bad ba ka iing ka ieit bad shaniah.

Hapoh ka jylla jong ngi, la iohsngew khamtam na kito kiba iakhun ia ki kam batbor bad kiba iada ia ki hok ki kynthei bad khynnah, ba bunsien hi ka jingpynshitom kat kum ki ain ruh kam long kaba tikna. Ki nongbatbor bunsien ki lait na ka jingshah pynshitom hynrei ki ‘Victims’ lane kita bapli kiba shah batbor ki hap iai im bad kit ia kata ka jingmong kum kiba la shah batbor shi rta ka jingim jong ki. Kaba kham sngewdiaw shuh shuh ka long ba wat ki iingshari ba lah buh kyrpang ban bishar kham stet ia kine ki kam kim long kumta bad ki shimpor da ki phew snem. Kumta ka jingpyntud ban tian bishar ka nang pynmong pynmynsaw shuh shuh bad pynduh jingkyrmen ia kiba shah batbor.

Ka ‘death penalty’ ne ban pyniap ia kiba batbor kumba la pruid ha ka hukum ne ka ordinance kam dei ka lynti ka ban iada shisha ia ki kynthei hynrei lada ia ki ain kiba la don lypa, la pyntrei kam tikna bad lah ai ka jingpynshitom kaba saja tam ne ka “maximum punishment” kaba la don lypa ha ki ain tam kata kein kan long ka jingsdang.

Dangshen, i kong Agnes Kharshiing i la pyniohsngew ha ka program ha Bethany ba la pynlong daka TUR, ia ka jingbun kita ki ‘pending case’ ne ki kam sah teng hapoh ka Jylla kiba la palat khatar spah (1200+) tylli ei ei kiba iadei bad ki kam runar ki kam batbor kiba da ki snem ym pat shym la lah ban ai ka jingbishar bad ka rai khatduh. Kumta nga pyrkhat, shano kein kata ka “Justice” ne shano kein kata ka bishar hok?. Shano kein uta u Blei?

Bunsien khamtam ha ki rynsan ka internet, ngi iohi ia ka jingkhyllew ia la ka jaitbynriew ba ka long kaba dang tip briew- tip blei, kaba don akor-don burom hynrei ha kajuh ka rynsan ngi iohi ruh ia ka jingmut-jingpyrkhat kaba khim bad kaba niew bein ia ki kynthei. Khatar spah tam ka jingdon akor, khatar spah tam ka dak jong ka jingshisha.

Kane ka kam batbor kaba la jyllei haduh katta katta, kam dei ka kam ba ngin khein sting, ba ngin shu hun ba lah don kita ki ain. Hynrei ka dei ba mangi hi ngi hap ban iawanlang bad iamir jingmut lang aiu ngi dei ban leh halor kane kaba bampong ia ka imlang shalang.

Ngi dei ban sdang da kaba pyntikna ba ki briew kiba lah tbit ha kine kam lyngba ki jingpule kin trei ia kine ki kam khnang ba haba ki kren bad ba ki ai jingmut, kan long shisha da ka jingtip bad ka jingshai.

Ngi dei ruh ban pynsaphriang sha ki paidbah bad ki khynnah lyngba ki rynsan bap her bapher halor ki ain, halor ka met ka phad ka jong ki, halor kine ki kam sniew bad ter ter naduh na skul haduh ki shnong ki thaw da ki counsellors ba lah pyntbit ialade ha ki jingpule.

Ngi dei ban dawa na ka sorkar ba ki jingbishar halor kine ki kam kim dei ban slem bad ban bam por. Ka jingpynshitom ruh ka dei ban long kaba saja tam ne ka dei ban long ka “maximum punishment” kat kum ka ain.

Dei ban don ki jaka ban ai jingsumar ba tikna bad ban don ki counsellor kiba la pyntbit ha ka subject psychology khnang ba ka counselling ruh kan long kaba tikna, ym kaba shu malu mala da ki briew ki bym tikna.

Dei ban peit ba ha shnong ha thaw bad ha ki skul ruh, ki dei ban thung ia ki counsellor ban don bynta ha ki committee ban peit ia kine ki jait kam bad ban trei halor ban iada bad pynduna ia ka.

Ngi dei ban peit ruh ba ki jingsumar hapoh ki hospital bad ki one stop cricis center kan biang bad iaid kat kum ka rukom ba dei. Ki counsellor hangne ruh dei ban don da kiba lah pyndep ki jingpule ha ka psychology ban ioh ai shisha ka jingkyrshan bad ai mynsiem ia ki kynthei – khynnah ba kin ym tieng bad ba kin ym sngew marwei.

Haba pynkut, nga kwah ban pynsngew ba ka jingpynshitom ka dei tang shibynta hynrei ka kam batbor bad ka lehbein ia ki kynthei ka bun liang palat bad ngin hap ban peit na baroh ki liang. Ngi donkam ban wad ia ki daw bad ban puson bniah ia ki lad jingiada, hooid kan shimpor bad ka donkam ban ia shim khia bad ban ia pyrkhat lang bad ban tih bniah ia ki jingshisha.

Kaei ba ka sorkar ka leh mynta ka dei tang ka jingsop ia ka jingmong khlem da peit pat ia kaba don shapoh kata ka jingmong ne khlem da wad ia ka daw balei ka mong.

Ban pynkylla ia ki ain ka long kaba suk, hynrei ban pynkylla ia ka jing mut jingpyrkhat bad ia ki riewkhim jingmut, ki khra thylli bad ki khla wait khlem nongrim kata kein ka ban shimpor.

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Roney Lyndem Written by:

Roney Lyndem works as counsellor and is a Union activist with Thma U Rangli Juki (TUR)

Be First to Comment

Leave a Reply