Hato ka Kamram Jong Ngi ki paitbah ka dei tang ban jied seh?

Ka sain pyrthei ha kine ki sngi bad taiew ha Meghalaya ka shongshit bha namar baka Jingjied Nongthawain (Legislator) sha ka Iing Dorbar Thawain (Legislative Assembly) ka lah jan bha. Ka ia kawang ktieh para kyrtong ka dei ka khubor kaba ngi iohsngew ne pule man ka sngi ha man ki rynsan election. Haba iaid haki lynti synkien, ha iew ha hat bad haki jaka paitbah ka khana sain pyrthei ka da khluit hi tar. Ym tang ha kine ki rynsan hynrei wat ha ki social media (internet) lyngba ka whatsapp, facebook, twitter bad kiwei kiwei ruh ka thnam bha. Dei ha kaba kum kine ki por ba ki seng sain pyrthei ki ioh ka lad ban pynpaw sha ka pyrthei ia ki jingangnud jong ki naka bynta u paitbah bad ka Ri hi baroh kawei. Ki rynsan iatai kiba dap daki juban lak jong ki kyrtong bad ki seng sain pyrthei kiba sngewbang bad shngiam bha bad ba lada theh um haka kriah I kumba kam hoit shuh. Hynrei sngewsih ba kine ki juban lak baroh kin jah noh tang da dep election.

Ka Riti synshar ka Ri India ka ailad iangi ki paitbah ba la dap 18 snem ban jied ia ki nongmihkhmat. Shuh shuh kam kut tang hangta ka ailad ruh ia ngi ban pynsngew iaka jingbym sngew iahap iaka rukom treikam ne lada thurmur treikam ban pynsngew ne ban tip ia ki hok long trai jong Ngi na ki Nongmihkhmat. Hooid ngi tip ba ka kam kaba ha khmat duh jong U/Ka Nongmihkhmat sha ka Iing Dorbar Thawain ka long ban THAW-AIN. Kine ki ain kiba dei thik (State List and the Concurrent List) bad ka Jylla kum ka education, irrigation trade, commerce, development, and agriculture, marriage, education, adoption, forests nalor kiwei kiwei pat. Nalor kine ki ain kaba kham konsan shuh shuh ka long baka Iing dorbr ha jylla ka don ruh ka bor bad shna ain halor ka BUDGET lane ka mang tyngka bad kiwei kiwei ki ain iada trai Ri da kaba wanrah ha ka jingiatai ha iing dorbar. Ka jigkylli mynta ka long napdeng kine kiba ieng election kino mo kiba biang duh ban iasaid naka bynta ka iap ka im jong ka Jaitbynriew? Ka shong eh haka jingstad jong ngi ki nongjied, wei ba ngi bakla hangne, ka eh palat ban pyndam iaka jingbakla watla kata ruh ngim dei ban shu sngap. Te namarkata ka lah donkam shisha ia ngi ki paitbah ba ym tang haka por election ngi pyni ia ki hok sain pyrthei jongngi (Political Rights) hynrei to ngi iai buddien ia kine ki nongialam jong ngi shilynter ka San Snem.

U Nongmihkhmat u dei ban wanrah sha iing dorbar ban iatai bad iasaid ki jingeh jong ka thain kaba u mihkhmat (Constituency) bad U/Ka kyrpad iaka Sorkar ban shim jingkitkhlieh ban weng noh kloi lan katba lah ia ki jingeh. Barabor ki shait wanrah ban peit bniah biang ia ki ain kiba rim ban pynbha pat katkum ka juk. U shait peit bniah bha ruh ia ki jingpynlut ka sorkar ha ki liang baroh. U hap ban kylli jingkylli ia ki scheme bad ki mat treikam jongka sorkar ruh kumjuh. Tangba katkum ka history tang khyndiat eh kiba iatai bad iasaid ha Iing Dorbar (Assembly), lah dei ban don noh da ki kynjah Yellow Card ban ai warning ia kine ki bym ju kren ha iing Dorbar bad ki bym ju wanrah jingkylla ne development haka Thain.

Kum ka jylla ngi dang dep rakhie 46 snem iaka jingioh jylla pura hynrei ki jingeh kiba ngi kynduh man ka sngi ngim lah ban niew, haba kumne kine ki Nongmihkhmat Jong ngi ki leh aiu baroh shi kata? Lah jynjar hi khait baroh shi katta namar ba duna ki lad ki lynti laka long haka jingpule puthi, ka koit ka khiah, ki jingiohkam iohjam bad khamtam ha ka roi ka par kaba ngi dang sahdien shikattdei. Lehse ka jingsahdien ka lah ban long ba ki sorkar bala leit noh khmatam lei naduh u snem 1978 ter ter bun ba ki nongthawain jong Ngi ki bunkam ka iaknieh shuki bad bun sa tang ka khyllem sorkar, shuh shuh ka dei ruh ba ngim don shisha kita ki nongialam kiba tbit bad aiti, nakata ka daw ka jylla ka lah shu sah khongreng. Ka jingdkoh lut ki kam hi namar ba ym shym wanrah ia ki MAT TREIKAM kiba skhem bad lah shu leh thurmur khlem ki kyndon kiba bit ba biang bha.

Ngi pyrto ia ki kam kiba lah leh da ki nongialam ba sha khmat laka long haka sorkar ba khlieh da ka congress ne ki seng riewlum hynrei kiba dang sah teng ki byllai palat bad ngi pynrem jur ruh iaka bamsap bampong kaba pynsahdien bad jynjar hi khait ia ngi ki paitbah. Hato phin ym kmen mo lada ki khun jongphi kin ioh ban leit skul kiba bha bad khlem da donkam siew bai skul? Hato phim kmen seh lada phi pang phi shitom phim donkam ban siew da ki hajar ? hynrei ban ioh ia kane kan slem lada ki nongmihkhmat jong ngi kim kyndit byriew bad treihok shisha met bad mynsiem naka bynta ka bha ka miat U paitbah. Ki party ki shait ong ngi pynthikna ban iasaid katlah kat iai ban pynioh noh ia ki policy kiba pura kum ka ILP, Sports, Tourism, Education, Mining policy ne ban wanrah lad ioh kam bad ruh ka lad naka bynta ki Nongrep, phewse kane imat ka dei tang ka nia election.

Ki nia kiba shu neh tang ha suin khlein la thang jwat la bam ki lah ktah shisha iaka kiew ka hiar, ka duk ka suk, bad ka roi ka par jongka jylla. Ki briew ha India ym tang kito kiba pyndonkam bha iaka jabieng ki lah ngiah ia ki nongialam ki bym wanrah jingmyntoi eiei, wat kito ki bym ju pyndonkam jabieng bha ruh ki lah sdang sngewthuh ba donkam ka jingkylla bad donkam ka jingtip ba ngi ruh ki nongthep vote ngi don ka hok, ka bor bad iktiar ban kren ia ki jingduna U/ka nongmihkhmat ha shwa ka election bad hadien ka elections ruh kumjuh. Ngi sngewnguh shibun ia ki seng ne nongtrei mon sngewbha kiba lah ialeh katba lah ban pynbor iaka sorkar ban pyntreikam ia ki ain ne ban wanrah jingroi jingpar kum ki skul, surok, umdih bad kiwei kiwei. Ka jingkheinduhh kine ki nongtreimon sngewbha ka lah ai jingmyntoi shibun ia U paitbah bad ka ai mynsiem bad jingshlur ruh ba U paitbah ruh U don ka hok bad ka sur ban pynpaw bad dawa iaka hok.

Ki Nongialam kiba don ka mynsiem Jinglen lade bad aiti lut iaka kam jong ka jylla kin pynlong iaka jylla ba seisoh ha baroh ki liang. Ka lah dei ka por ba ki Nongmihkhmat kin pynleit jingmut noh ban trei shit rhem naka bynta ki paitbah. Kim dei shuh ban shu kren tang lait jynhaw tang ban jop election hynrei dei ban kren shai ne batai shai ia ki jingthmu ban jiingangnud jongki naka bynta U paitbah bad ban pynurlong iaki kumba la khlei ha por election.

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Banshan Marwein Written by:

Studies International Organizations at Jawaharlal Nehru University (JNU), New Delhi

Be First to Comment

Leave a Reply