Ka Lyngkhuh Sngi Їap Kaba Sanphew Jong U Babu Wilson Reade

U Babu Wilson Reade u la khlad ha ka 9 tarik September 1971 bad mynta ka sngi ka dei ka lyngkhuh sngi їap kaba sanphew (50) jong une u riewkhraw uba la noh synῆiang shikatdei ha ki jylli jong ka pule-puthi bad synshar khadar.

U babu L. Filbert Shullai, u Headmaster barim jong ka Mawkhar Christian High School, uba la їohlad ban sakhi ia ka jingshakri bad ki kam jong u Babu Wilson Reade u la pynkynmaw ia ki matti jong ki riewkhraw kiba la im ha ka mynnor.Ka long kaba kongsan ban їathuhkhana ia ki longdien shaphang ka jingim bad ki kam jong ki. 

Ka jingїalang kaba saw jong ka Khasi National Forum ka dei ban long ha ka 11 tarik September 1971 bad la pynbeit ia u Babu Wilson Reade ban ai jingkren ha katei ka jingїalang. Phewse, ha ka janmiet jong ka 9 tarik September 1971, u Babu Wilson Reade u la khlad noh bad ka Khasi National Forum ka la pynlong ia ka jingїalang sngewlem bad kynmaw burom ia u Babu Wilson Reade ha ka 11 tarik September 1971 ha ka por 10.30 AM ha Mawkhar Christian High School. La pule ia ka History shaphang u Babu Wilson Reade bad la їoh ia ki jingkren kynmaw burom na kine harum-

  1. Bah Jrimson
  2. Bah M.N Swer
  3. Bah Rokendro Dkhar
  4. Bah Hoping Stone Lyngdoh
  5. Bah A.S Khongphai
  6. ‘Pa ‘Yiem Olim Sing Syiem Khyrim
  7. Bah Hollando Lyngdoh

Ha kane ka lyngkhuh sngi їap kaba sanphew (50), ka Raiot ka sngewbha ban sot bad pynmih biang ia ka History lyngkot shaphang ka jingim u Babu Wilson Reade. Їa kane ka History la thoh bad pule da U L. Gilbert Shullai, uba long ruh u Chairman jong ka Khasi National Forum, ha ka 11 September 1971. Bad la pynmih ruh ha i kot lyngkdop bad kane ka don ha ka Shillong Records Collection Centre.

U Babu Wilson Reade

U Babu Wilson Reade u san kum u Khynnah ha Laban, hadien ba ka Sor ka la kynriah na Sohra sha Laban (Shillong). Ki paralok jong u ha ka por ba u dang khynnah ki long u Kluin, u Klew, u Rajin, u Bajin, u Himashon, U Nirik (N.Buttler) bad kiwei. Ki don ar ngut ki khynnah dkhar kiba ialehkai ryngkat bad u; ia kine ki khynnah dkhar ar ngut shipara, ki khynnah khasi ki shu sin ia ki- ia uwei ki khot u Heh bad ia uwei pat ki khot u Rit.

Ha ka por ba u Babu Will u shongskul ha Laban, u nonghikai Lower Primary School ha Laban ha kata ka por u dei u Babu L. Jogesshore Shing, u Kῆi jong I kong Join Rynjah iba shong ha Mawkhar, Barnabas Cottage, Shillong. Ha ka snem 1895 u Babu Will u la pass ia ka Minor (ia kaba la tip mynta kum ka Middle English School Examination). Ka rukom pynbeit ia ki Class ha kata ka por, ka pher na ka rukom pynbeit mynta. Ia ka class ba nyngkong (kata Class A) ki khot Cklass VIII; ia ka Class kaba bud (kata ia ka Class kaba ar) ki khot Class VII; ia ka Class kaba lai (kata ia ka Class I mynta) ki khot Class VI bad kumta ter ter haduh Class I kaba long ka Class kaba ju khot ka Minor.

U Babu Will u la pass ia ka Minor ha ka por ba u la don 17 (khadhynῆiew) snem ka rta bad kiba ia pass ryngkat bad u ki long ki jong u Babu Mondon Bareh, Kong Sanibon, Kong Dwelsimon bad Bah Satonmon Blah. Hadien ba la pass ia ka Minor u Babu Will u la pule ha Shillong Government High School bad ka rukom pynbeit ia ki Class ha kata ka por ruh ka pher na ka rukom pynbeit mynta bad ha ka por jong u Babu Will don tang lai class; kaba nyngkong ka dei ka Third Class Entrance, kaba ar ka dei ka Second Class Entrance bad kaba lai ka dei ka First Class Entrance. U Rev J.J M Nichols-Roy na ka Shella Aided High School ruh u la ialeh ia ka Entrance Examination ha kata ka snem ryngkat bad ki jong u Babu Will, Sardonel, Lovely Chyne, Jokendro bad kiwei de ki Khasi Student. Ban Pass ia ka Entrance Examintaion ha kito ki por ka long ka kam kaba jwat shibun. U Student, nalor ba u dei ban pass ia kiwei ki subject, u dei ruh ban pass ia ka Latin lane Greek lane Sanskrit lane Urdu lane Arabic. Napdeng ki Khasi Student kiba la ialeh ia ka Entrance Examination ha ka snem 1898 dei tang u Babu Will uba la pass bad ka subject kaba u shim, nalor kiwei kiwei ki subject, ka dei ka Latin.

Hadien ba u Babu Will u la pass ia ka Entrance Examination u la leit shong College sha Calcutta ha ka Free Church Institution Duff College. Dei ha kata ka por ba u Babu Will u la iohi ia ki shipai ha ka jhad halor ka Wah Hoogli bad katba ka jhad ka dang hiar arsut la iohsngew ia ka jingput jingtem ia ka sur “Auld Langsyne”. Kane ka la ktah shibun ia u Babu Will namar u Babu Will ha ka por ka jinglong samla u long uba kwah long shipai. Katei ka jhad ka dei kaba leit kit ia ki shipai ki ban leit sha ka jingialeh thma ha Africa kaba ki khot ka Thma Boer.

U Babu Will um shym la iohlad ban pyndep ia ka jingpule ha Calcutta. U la sah hangto katto katne bnai bad u la wan phai noh sha Shillong. Hadien kata u la trei kum u Clerk ha ka office jong u Director of Public Instructions, ha ka por ba u Mr Booth u long D.P.I, Assam. U Babu Will u la neh ha ka kam Clerk tang kumba 5 (san) snem ei ei bad hadien kata u la leit trei noh kum u nonghikai skul ka Welsh Mission M.E School ha ka snem 1907. U Headmaster jong ka Welsh Mission M.E School ha kata ka por u dei u Babu Harisingh. Ha ka nem 1912 la thung ia u Babu Will kum u Headmaster jong ka Welsh Mission M.E School. Ha ka por ba u Babu Will u trei Clerk ha Office u D.P.I Assam, u la iarap kumba 2 (ar) snem ban trei kum u nonghikai ha Lower Primary School, Riatsamthiah. U la lah ban iarap kumne namar ka skul ka long ha ka por mynstep.

Ha ki por kiba kham mynshuwa ka jingleit na Shillong sha Gauhati bad na Gauhati sha Shillong ka long da ka kali tonga bad kali masi. Don ruh kiba iaid da ka kajt bad shisien u babu Will u la wan da ka kali tonga na Guahati haduh Nongpoh bad na Nongpoh u la wan hi marwei da ka kjat haduh Shillong. Hadien ki kali tonga bad kali masi la wan poi sa ki motor car bad ka motor ba nyngkong eh kaba la poi ha Shillong ka dei ka motor car ba la wallam da u Golam Hyder. Suki suki ka Shillong ka sdang ban heh bad bun paid. Kumta la mih ki Bank ha Shillong kum ka Shillong Banking Corporation, la mih ka United Fruit Company, la mih ka Shillong Hydro Electric Company kaba ai jingshai ia ka Shillong da kaba den ia ka Wahumkhrah hajan ka Wei-iong bad tei kawei ka Power House ha Sunapani.

U Babu Will u la ia don kti ha kaba kyntiew ia ka kyrdan ka Welsh Mission M.E School sha ka kyrdan High School bad ia kaba la jer kyrteng ka Mawkhar Christian High School. Lah ban ong ba u Babu Will u dei u nongseng jong ka Mawkhar Christian High School.

U Babu Will nalor kaba trei ia ka kam hikai skul, u la ia don bynta ruh ha ki kam pynbha shnong pynbha thaw. U la long u Ward Commissioner jong ka Mawkhar Ward kumba 15 snem bad u la long ruh u Vice- Chairman jong ka Shillong Municipal Board. Ha kata ka por u Deputy Commissioner u long u Ex-officio Chairman jong ka Shillong Municipal Board. U Babu Will u long u Khasi uba nyngkong eh ban bat ia ka kam Vice-Chairman.

U Babu Will u la ia don bynta bad ia don kti ruh ha kaba pynmih ia kawei ka kot khubor Khasi kaba pawkhmat ha ka Ri bad kata ka dei ka kot khubor kaba la jer kyrteng U Lurshai. U Editor uba nyngkong eh jong kane ka kot khubor u dei u Babu Soso Tham, nangta sa shimti sa u Babu Will bad nangta shimti sa u Babu D. Nihon Singh Wahlang.

U Babu Will u la ia don kti ruh ha kaba seng ia ka Khasi National Dorbar katkum ba ka paw na ka Notis ba la pynmih ha ka 27 tarik July 1923 bad ha katei ka Notis kiba la ia soi lang ki long ki jong u Syiem Kmuin Manick Syiem Mylliem, Syiem Bidor Singh Syiem Nongkhlaw, Rai Sahib Hormu Rai Diengdoh, Mr Kishore Swett, Mr Assiam Lyngdoh, Rev J.J.M Nichols-Roy bad Mr. W. Reade.

U Babu Will u la long u M.L.A na ka Shilllong Constituency ha ka snem 1962 bad kum u Rangbah ba shisha uba bat ia la ka Juban Lak, u la resain na ka kam M.L.A kat kum ba la iakut para Rangbah namar ka jingiashim bynta ha ka jingialeh Election ka long tang ban shu pynpaw ha khmat ka Ri India ba u Paidbah u dawa bad kwah ban ioh la ka Jylla Rilum ba paka bad ba pura.

 Ha ka snem 1958 la jied ia u Babu Will ban long u dkhot jong ka District Council, United Khasi Jaintia Autonomous Hills District. U la long ruh ha kajuh ka por u Chairman jong ka District Council bad hadien ba ka Jowai Sub Division ka la ioh la ka jong ka District Council la thung ia u Babu Will ban long u Chief Executive Member tad haduh ban da wan shimti da kiwei pat ki dkhot jong ka District Council ia kiba la jied ha ka Election kaba la long ha ka 18 tarik February 1967.

La jied ia u Babu Will ban long u Chairman jong ka Reception Committee jong ka jingialang kaba khadkhyndai (19thSession) jong ka Assam School Services Association kaba la long ha Shillong ha ka 10 bad 11 tarik October 1969. U Mr Sarma Barua, D.P.I, Assam ha ka jingkren pynkut jong u, kum u Chairman ha kawei na ki Symposium jong katei ka jingialang, u la kren bad kynthoh khyndiat halor ka jingkren pdiang sngewbha jong u Chairman, Reception Committee (Mr. W. Reade). U Mr. Sarma Barua u la pynpaw ba ia u Babu Will ym sngewdei shuh ban khot Mr. W. Reade hynrei ka la kham dei bad shongnia ban khot ia u, u Dr W. Reade. U Babu Will u la ioh ka burom kaba khraw shibun na kito ki briew kiba ia don bynta ha ka kam hikai (Education).

Kum ka dak ka jingsngewnguh ia ka jingtrei ba donburom jong u Babu Will ha ka liang ka kam hikai (Education) ka Sorkar India ka la ai ia u ia ka National Award ha ka snem 1964. Ka Synod ruh ka la pynpaw ia ka jingsngewnguh ia u Babu Will na ka bynta ki kam ba u la leh. Na ka bynta kane la pynlong ia ka jingiaseng ba kyrpang ha Їingmane Mawkhar ha ka 13 tarik July 1969.

Ha ka jingiashongkai bad u Babu Will ha ka step jong ka 27 tarik November 1969, u Babu Will u la iathuh bun kiei kiei kiba la jia ha ki sngi ba la leit noh bad u Babu Soso Tham u dei uwei na ki paralok ba jan eh jong u. Katba dang ia kren ia khana, nga shu kum pyrkhat ba u Babu Will lehse u ju kynmaw ieit ia kito ki kyntien kiba don ha KI Sngi Ba La Leit Noh jong u Babu Soso Tham-

“te ki sngi ba la leit noh, ki shlei bad ki shlei,

Ngam tip ia ka jingsdang, kin kut ruh haei;

Tang kane nga tip bad bunsien nga kwah,

Sa shisien sa shisien, ban long u khynnah.”

Ha katei ka jingiashongkai, u Babu Will u la pyni ia kawei ka dur (Group Photo)-Lait noh u Babu Will, baroh kiba don ha katei ka dur kim don shuh hangne ha pyrthei. Kiba shong ha madan ki long ar ngut-U Babu Will bad u Babu Soso Tham, u Myllung ba donnam bad ba pawnam jong ka Ri, uba ha U ROSE KHADDUH KA LYIUR u la tynsat ia kine ki kyntien ba kordor bad ba kit jingmut-

“Ma nga ruh shen nadien ngan bud,

Lok ba ju sngewbha;

Kum ki paila kor ka dohnud,

B’la phret noh na ka;

Ynda lut ki lok ba ju ieit,

Ummat kthang kin jaw;

Hangne, marwei ei ban kwah shong

Ha pyrthei ri khlaw.”

U Babu Will u la shongthait na ka kam hikai ha ka snem 1968 bad u la khlad noh na ka pyrthei ha ka janmiet jong ka 9 September 1971.

To ai ba ka mynsiem jong u kan shong jahthait ha ka jingsuk.

Ha ka jingїalang kaba san jong ka Khasi National Forum kaba la long ha ka 9 tarik October 1971 ha ka por 2.30 P.M ha Mawkhar Christian High School, u Bah E.M Reade u la pule ia ka jingthoh jong u Babu Wilson Reade, kaba u Babu Will u la pynkhreh ban kren ha ka jingїalang jong ka Khasi National Forum kaba dei ban long ha ka 11 tarik September 1971.

Ka Raiot ka ῆiewkor ia ki kam jong u Babu Wilson Reade bad ka ai khublei ia ka Shillong Records Collection Centre.

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

2 Comments

  1. Gina
    September 10, 2021
    Reply

    Dear Pastor, thank you for the Article / tribute you have written on my great grand father, Babu Wilson Reade.
    Gina Phanbuh
    Grand Daughter of Winston Reade Syiem

  2. Robert Trevor
    September 10, 2021
    Reply

    Brings back fond memories from my childhood living with my grandfather at the family home at “Mihsngithiang” in Mawkhar . Kongor Wil/ Babu Wil was a devout Presbyterian, a tymmen basan of the Church at Mawkhar. Despite a timetable filled with the demands of the workplace, the tending to his farms, the call of politics, he still saw it as his role as a stalwart of the Mother Church to trudge miles at the weekend in order to spread the Gospel.

Leave a Reply