Ka Fifth Pay Commission wat la ka pynkmen ia kiba bun ki nongtrei sorkar kiba mynta, pynban haba pule bniah ia ka la shem ruh ia ki jingduna bad khamtam eh ka jingbymdon ki lad kiba biang ban iada ia ka hok jong ki nongtrei bad nangne shakhmat ka lawei jong ki nongtrei, khamtam kito kiba trei bad ki ban sa trei ha ki kyrdan ba kham hapoh kum ha ki grade 3 bad grade 4, kam long kaba shngain.
Katba ka fifth pay commission ka kyntiew ia ka tulop ki nongtrei sorkar kiba neh(Regular), hynrei kumno pat shaphang kiwei ki nongtrei kiba trei kum ki nongbylla sngi, ki nongtrei iing, ki nongtrei kynta bad wat kito kiba trei kam ha ki ophis sorkar ruh kum ki adhoc ne kiba shu trei shipor (Contract basis)? Ka Sorkar kam la shym kren ei ei ne shim pyrkhat na ka bynta jong ki bad lada ka long kumne ka jingkyntiew tulop ia ki nongtrei sorkar ba neh kan nang pyniar shuh shuh ia ka lhuh kaba ladon lypa ha ka ioh ka kot bad ka imlang sahlang bad kan nang pynskhem ia ka jinglah shilliang.
Niuma,ha kajuh hi ka report jong ka FifthPay Commission kaba ka sorkar mynta shaid shaid ka pykhreh ban pyntreikam noh na ka bynta ki 68,280 ki nongtrei sorkar ba neh, ka don ruh ka jingkdew, ka jingai jingmut bad ka jingthmu jong ka Sorkar ban aiti noh sha ki riew shimet ne ki kynhun jong ki riew shimet ban pyniaid ia ka thungkam thungjam ha ki kyrdan ba kham hapoh kum ki grade 3 bad grade 4 (privatization/
Nangta lah ruh ban iohi ia ka jingleh shilliang ne ka jingniew shilliang khmat jong ka Sorkar kaba pyniapher ha ka jingioh bai bylla hapdeng ki nongtrei sorkar ba neh bad kiwei pat ki nongtrei nongbylla.Katkum ka Ain ki nongtrei bylla (minimum wage) kum ki nongtrei iing ne nongtrei kynta ka bai bylla jong ki ka long tang 189 tyngka shi sngi katba ki nongtrei sorkar kiba rit kyrdan tam kin ioh haduh kumba 566 tyngka shi sngi.Kane ka jingiapher bad jingpyiapher kan ktah shibun ym tang ia ki jingsngew hynrei kan nang phiah kyrdan ia ka imlang sahlang bad wanrah shibun ka jingsngew iapher para briew para nongtrei nongbylla. Namar kata ka daw ka Sorkar ka dei ban pyntreikam mardor ia ka rai bad hukum jong ka Supreme Court kaba ong ba dei ban siew bainong ne bai bylla mar ryngkat na ka bynta kajuh ka rukom treikam ha baroh ki jaka treikam jong ka Sorkar bad ki jaka aikam private(Equal pay for equal work).
Ka Thma U Rangli Juki (TUR) ka shem ba ka Sorkar Jylla ka niewbein ia ki nongtrei nongbylla bad ka la leh klet ia ka jingkitkhlieh ba ka don na ka bynta ki nongtrei nongbylla kumba la pruid dak ha ka Riti Synshar (Constituion) bad ha ki Ain iada nongtri-nongbylla (labour laws) jong ka Ri. Ka TUR lang bad ki union ba trei kam bad ka ki la shem bun ki jingpynkhein ain da ka Sorkar bad jaka ai kam private ha kaba iadei bad ki hok bad nongkynti jong ki nongtrei nongbylla. Kita ki long:-
1.Kiba bun ki tnat treikam Sorkar kim shym pyntreikam ia ka ain kaba kdew ia ka dor bai bylla sngi lane kata ka minimum wage.Ki tnat treikam ka Sorkar Pdeng ruh ki pynkhein ia ki ain bad ym shim la siew ia ka dor bai bylla sngi kumba la buh na ka bynta ki nongtrei ka sorkar pdeng.
2.Kiwei pat ki hok ba la pruid dak da ka ain kum ka Gratuity, ka PF,ESI, Bonus kaba dei ka nongkynti jong ki nongbylla ki tnat Sorkar bad ki bym dei Sorkar kim ju siew ne ai sha ki nongtrei bad don ki khep ba la pyndonkam bakla bad la shu bam klop da ki nongaikam kiba dei ki riewshimet.
3.Ka rukom ai shuti kum ki CL, EL, Sick leave bad ka shuti ha ka por pun por kha ki kynthei, kaba dei ka hok jong ki nongtrei ruh la shem ba ym shym la ai thikna bad la pynduh pyndam ia ki da ki tnat treikam Sorkar bad bym dei Sorkar.
4.Kiba bun ki jaka ai kam la ka long ka Sorkar bad bym dei Sorkar ne private kim shym la pyntreikam ia ka Ain kaba iada ia ki kynthei, kata ka Sexual Harassment Act 2013
5. Kiwei pat ki jingdonkam ba kongsan na ka bynta ki nongtrei nongbylla kum ki jaka ri khyllung bad kiwei kim shym don satia ha ki jaka treikam.
Kumta ka TUR ka khot ia baroh ki nongtrei nongbylla ban ieng tylli kawei ban pyrshah ia ka jingban bein bad ka jingpyrshang ban pynlong mraw ia ki nongtrei da ki Bor Sorkar bad ki bor private ruh kumjuh.Ka TUR ka dawa ruh ba dei ban kyntiew ia ka bai bylla ki nongtrei bylla sngi bym dei nongtrei sorkar kiba ka jingioh jong ki ka long 189 tyngka katkum ka Minimum wage act, sha ka 560tynka shi sngi.
Ka TUR ka dawa ba ki rukom thung kam ba shipor kim dei ban long kiba jlan ka por bad ym dei ban shu thung kam shipor (Contract) ha ki jait kam kiba donkam ban trei da ki snem ne phew snem. Ha kum kine ki jaitkam dei ban thung beit da rukom thungkam ia ki nongtrei kiba neh bad ha ka rukom kaba beit bad ba hok. Ka jingtyrwa jong ka Fifth Pay Commission ban pynduh noh ia ki muster roll ka long kaba bakla bad kane kan ailad ia ki riewshimet ne kynhun ki riewshimet kiba ioh contract ban thung kam ban bam klop ia ka bainong ki nongtrei bad ban pynlong mraw ia ki nongtrei nongbylla.
Ka TUR ka dawa ba ka Sorkar Jylla ka dei ban pyndonkam ia ka bor ba ka Riti Synshar ka ai ban tehlakam ia ki kam beain jong ki riewshimet kiba pyniaid ia ka thungkam thungjam bad ban tehlakam ban ym shah ban pynlong mraw ia ki samla kiba treikam bad ia ki nongbylla. Ka Sorkar ka dei ban iada ia ki nongtrei nongbylla na ki tyrsim jong ki nongthungkam.
Ka TUR ka kyntu ia ki nongtrei kiba treikam ha ki tnat jong ka Sorkar Pdeng ban peit ngor ba ki dor bai nong sngi ki dei ban long katkum ba la buh ia ki nongtrei central govt. (central govt. minimum wage), nangta ki dei ban ioh kajuh ka bainong na ka bynta kajuh ka kam (equal pay for equal work) bad shuh shuh kim dei ban duh ia ki hok bad nongkynti kum ka shuti,PF, ESI, Marternity benefit, Gratuity, Bonus bad kiwei. Khatduh ka Sorkar Jylla ka dei ban pyntreikam thikna ia ka reservation policy na ka bynta ki trai ri trai jylla ha baroh ki jaka ai kam Sorkar (central bad state) bad bym dei Sorkar ne private hapoh ka Jylla.
Be First to Comment