Na Ka Jingthiah Pang COVID 19 | Rev. Lyndan Syiem

Nga thoh ia kane ka artikl na ka jingthiah ha Bethany Hospital, ha ka mobile phone. Namarkata ka rukom thoh ka lah ban ym da jlih bha. Nga thoh wat hapdeng ka jingpang COVID namar nga sngew khia palat ia la ka jaitbynriew Khasi-Pnar, kaba nga da ieit thep mynsiem. Namar ngam kwah ba maphi ki paradoh parasnam phin shah shitom kumba shah shitom manga, ba ka jingpang ka kjit lut ia ka lyer oxygen na ki doh tor ki jong phi. Ngam kwah ba phin shu duh ei ia la ka jingim ha une u khñiang jingpang uba shyrkhei. Namarkata nga kyrpad iaphi ka jaitbynriew Khasi-Pnar ban kyndit thiah noh na ka jinglyngngai bad jinglehsting jong phi. Dei tang ki masks, sanitizer/sabon bad physical distancing kiba lah ban iada ia ngi na ka jingsaphriang une u virus.

Nga ialade nga la pyrshang ban bud ryntih ia ki kyndon ka sorkar ha ki jaka paidbah, hynrei nga la kum bakla hangno re hangno bad u khñiang u la ioh ban rung tuh sha u ryndang bad ki doh tor jong nga. Kawei ka jingbakla jong nga ka long ba nga ju loit mask ha ka por ba leit rung iing parabangeit, da kaba kheiñ shngaiñ ba ym lei lei ha iing. Kaba sngewsih ka long ba don kiba la test positive, ho’oid wat la kim don jingshitom. Nga ngeit kane ka dei tang da ka jingisynei U Blei uba la iada ia ki briew jong u kiba pdiang khuid mynsiem ia U Pastor jong ka Balang ha ki iing jong ki.

Phi lah ban kylli, kumno don kiba test positive hynrei kibym don jingpang? Kane keiñ ka dei ka jingshukor jong une u virus, ba um ktah salonsar ia baroh hynrei tang ia kiba tlot, kiba tymmen bad kiba la hiar ka ‘immunity’ lane ka bor ialeh ia ki jingpang. Ia kiba test positive hynrei kibym don ki dak jingpang la ju khot ‘asymptomatic.’ Ia kiwei ki khñiang jingpang, uba long positive un don beit ki dak jingpang, hynrei ia u COVID 19 pat kam long kumta. Namarkata nga ong ba u dei u virus uba shukor! Namar uto uba long asymptomatic u iaid sharum shaneng, um lei lei ialade hynrei u pynpur jingpang sha kiwei.

Nga shu tharai ba nga ruh nga la ioh jingpang na uba/kaba long asymptomatic. Mynta lei lei ba la kiew stet ki positive cases, ngim lah shuh ban shaniah iano iano ruh. Ngam mut ban ong ba ki thmu sniew hynrei ba ialade ruh kim tip ba ki dei ki nongkit jingpang. Namarkata ngan ban jur biang shaphang ki masks, sanitizer/sabon bad physical distancing.

Don napdeng jong phi kiba lah ban kylli, hato ngin hap deng masks ka iingmane ruh? Ka jubab ka long ho’oid, namar ki lah ban don ki asymptomatic napdeng kiba wan Jingiaseng. Kim shym thmu sniew iano iano, bad kim tip hi ialade, hynrei u virus u la ioh pur lyngba jong ki. Hynre lada phi la deng mask, phi la lait na ka jingshitom.

Don kiba pyrkhat bakla ba ka jingpang khlam kam lah ban wan rung sha ki iing jong ki bangeit. Ki seng nongrim na ka jingtah snam langbrot ia ki shawkad jingkhang jong ki iing Israel; namarkata U Angel ka Jingiap u la iaid lait ia kita ki iing. Kane ka dei shisha ka kambah bakhraw ia ki khun Israel ha Ri Ijipt, bad haduh mynta U Blei u dang leh hi kum kine ki kambah.

Hynrei na ka bynta kaba man la ka sngi, U Blei u maham bunsien ba ki iingjain jong ki Israel ki don ha ka jingma na ki jingpang bad ka khlam. Dei namar kane ba ki kitab Lebitikos bad Jingkheiñ ki hikai ba kiba ioh ia ki jingpang iabit ki dei ban shong shabar ka ‘camp’ lane shabar ki iingjain jong ki Israel.

Ka paw shai ba ka khlam ka lah ban wan rung shapoh ki iingjain jong ki Israel. Namarkata U Blei u la dei ban maham ba kiba don jingpang iabit ki dei ban pynjngai ialade na kiwei. Ha kato ka juk ba ym don dawai dashin kumba mynta, ka jingiada ka dei tang da ka physical distancing.

Ia kitei baroh la kynthup ha ka ‘Holiness Code’ lane ka Aiñ Jinglong Khuid jong ki Israel. Kaba mut ba uba kwah ban im khuid hakhmat U Blei u dei ban sumar khuid ialade bad iada ialade na ka khlam. Lada pyniadei ia ka khubor ki kitab Lebitikos bad Jingkheiñ na ka bynta kane ka juk mynta, ki Khristan kiba im khuid hakhmat U Blei ki dei ban ri khuid ialade na ka jingpang khlam da kaba bud ia ki masks, sanitizer/sabon bad physical distancing.

Khatduh, shaphang ka vaccine ban iada na une u khñiang COVID. Ko paralok, hato phi la shim tika? Nga tip ba bun ki para Khasi ki dang ar jingmut la yn shim ne yn ym shim. Nga kwah ban iathuh ia ka jingiohi jong nga ia ki doctor ki nurse ki ward boy kiba sumar bad ktah ia ngi ki nongpang COVID man ka sngi, hynrei kim lei lei namarba ki la ioh vaccine. Ho’oid ki phong ki PPE suits, hynrei ka dei ka vaccine kaba ai jingshlur ia ki. Nga kyrpad phin duwai na ka bynta kine ki shakri kiba kordor U Blei. Duwai ruh na ka bynta jong ngi ki nongpang.

Nangta ha ka Ri Israel mynta ki la dep ai vaccine ia lajan 100% ki nongshong shnong. Namarkata ha Israel ym don shuh ki lockdown, hynrei ki la plie ia ki skul, ki ophis, ki iew kumba mynshuwa. Nga kyntu ia ka jaitbynriew Khasi-Pnar ba ngin bud nuksa ia ka Ri Israel da kaba pdiang paidbah ia ka vaccine.

Ka jingpang ka long kaba shyrkhei, sngew kumban pluh ka shadem. Ngim dei ban kheiñ sting ia une u virus. Nga thoh ia kane ka artikl ryngkat ka oxygen mask ha khmut, artylli ki drip ha kti bad ka jingdap shadem (la shah mai ha i nurse ruh). Ngam lah ban thoh stet, kumta nga hap pynlut baroh shi sngi ban type ha ka mobile phone ia kane ka jingkyrpad ia ka jaitbynriew baieit jong nga: To da sumar, to iada ialade na une U COVID 19.

First published in U Nongsain Hima and republished with the author’s permission