Ka Mut Aiu Ban Long Riewkhuid?

To long phi kiba khuid namar ma nga nga long uba khuid

Ki sngi, ki taїew bad ki bnai ki їaid, ym lap ba sngewthuh, wat la kane ka khlam ka la pynthut ia ka jingim pynban kiba bun ki paralok bad ki para nongshong shnong ki їai trei bad їakhun ban leh kaei kaei kaba myntoi. Nga ai khublei ia ki nongpule kat kiba don ei, kiba ju pule ia Ki Kyntien Jingkyrmen kiba ju mih shi sien shitaїew bad mynta ym lap ba їohsngew ka la dei ka sien kaba Sanphew. Ki Kyntien Jingkyrmen ki kyrsoi ym tang na ka thwei puson, hynrei la phrang ia ki ha madan madiah ha ka jingїashim bynta ba marmet ha ki kam kiba bun syrtap. Ka jingїohsngew najan bad ka jingїohi ba markhmat ia ki jingshisha kiba jia ha ka jingim ha man la ka khyllipmat kim ai shongthait ia ki kti ki kjat bad jingmut jingpyrkhat.

Ha ka sien ba Sanphew ngin pule bad puson, Ka Mut Aiu Ban Long Riewkhuid? Bad yn pynshong nongrim na ka shithi 2 Petros 3:14, “…to leh ia kaba bha tam ka jong phi ban long kiba khlem thohbria bad kiba khlem shah kynnoh pop ha khmat u Blei…” Ňiuma, ha kane ka dkhot kam don ka kyntien riewkhuid ne riewblei, hynrei tang ki kyntien kiba ong, “ban long kiba khlem thohbria” bad kine ki kyntien ki thew ia ka jinglong riewkhuid. 

Ka shithi ba ar u Petros kam dei kaba jrong bad ka don tang lai tylli ki lynnong bad ha kaba sdang ym shym la kynthup ia ka ha ka Baibl, dei tat haduh ka spah snem ba saw ba la ῆiewtang ia ka kum ka jingthoh bakhuid bad la pynrung ha ka Baibl. Ha ka spah snem ba khatsan bad khathynriew ruh ha ka por jong ka “reformation movement” ka la mih biang ka jingartatien. Wat la u Martin Luther u pdiang ia ka, hynrei u Calvin pat u artatien bad u Erasmus u kyntait ia ka.

Katkum ki nongthoh komentari la thoh ia kane ka shithi hapdeng ka snem 135 bad 140 AD bad ka don ka jingїadei kaba jan bad ka shithi U Jakob. Na ki arphew san tylli ki dkhot ha ka shithi U Jakob, khatkhyndai tylli na ki ki don lang ha ka shithi ba ar u Petros. La ong ba ki shithi u Jakob bad ba ar u Petros la sam bad pule paitbah ha kitei ki snem.

Ka shithi ba ar u Petros ka kren shaphang ka sngi jong u Trai lane ka sngi bakhatduh lane ka sngi ka jingwan arsien u Trai. La kynthup lang ia ka ha ka thup ki apokalyptik literashor bad kumba long ka Kitab Jingpynpaw, ka shithi 2 Petros 3:13 ka kren shaphang ka bneng bathymmai bad khyndew bathymmai. Kane ka dei ka jingkyrmen jong ki Khristan ha ki sngi kiba sdang jong ka Balang bad ka dei ruh ka jingkyrmen jong ngi kiba im ha kane ka pateng- “Hynrei ngi ia ap ia kaba u Blei u la kular: Їa ki bneng kiba thymmai bad ka khyndew kaba thymmai, ha kaba ka hok kan don”. Kiwei ki lah ban ong ba ka jingkyrmen ban їoh ia ka bneng bathymmai bad khyndew bathymmai ka dei kaba shu tharai bad ka bym lah ban ban jia shisha ne ka “utopia”. Hynrei kam long kumta, ka bneng bathymmai bad khyndew bathymmai ka lah ban urlong shisha, u Jisu u la dep ban seng nongrim ka ka Hima u Blei hangne ha pyrthei. Kumta ngi donkam ban phohsniew, ban mutdur, ban їakhun bad ban їakhih paidbah ban pynjialong ia ka.

Ka shithi 2 Petros 3:14 ka ong ia ki Khristan ha ki spah snem ba nyngkong kumne- “katba phi dang ia ap ia kata ka Sngi (kaba mut ka sngi ka jingwan arsien) …ban long kiba khlem thohbria”. Ha kiwei ki kyntien, “katba phi dang ia ap ia ka Sngi ka jingwan pat u Trai to im ka jingim riewkhuid bad riewblei”. 

Kaei kata ka jinglong riewkhuid? Ne kiei kita ki riewkhuid? Ha ka jylli niam, khamtam ha ka jylli jong ki “Khristan Evangelical” (ki Khristan kiba ngeit ba ka jingim doh kam don dor ei ei), la phiah ia ki briew ha ki ar bynta, ki riewblei bad ki riewpyrthei. Bad la hikai ba ki riewkhuid ne riewblei kim dei ban pynlut por than ia ka jingim ha ki kam pyrthei. Ki kam pyrrthei, ka mut kino kino ki kam ki bym їadei ne їasnoh bad ki kam Blei ne kam Balang ne kino kino ki kam shabar na ki saw kynroh ka їing mane ki dei ki kam pyrthei bad kam long satia ia ki riewkhuid ne kiba la kylla ba mut ne kiba la “kha arsien” ban їadon bynta. Kane ka jinghikai ka la longdoh longsnam ha kiba bun ki “Khristan Protestant” bad “Khristan Evangelical” bad ka la ktah shibun ia ka jingim bad jingїadei para briew. Kane ka jingpynїapher ka їasyriem ia ka rukom hikai ki “gnostic” hyndai kiba hikai- ka pyrthei ka mat jot, ka imlang sahlang ka mat jot, kam pher tang ban lait ka mynsiem-ka malade shimet bad kane ka jinghikai ki “gnostic” ka ailad ia ki briew ban khwan myntoi bad pyrkhat shimet. Ka khwan myntoi kam dei ka dak jong ka jinglong riewkhuid bad ka long pyrshah ia ka jinglong riewblei.

Ha kawei pat ka liang ki riewkhuid ne riewblei ki dei ki briew kiba don ym tang ka mynsiem sngewlem, hynrei ki don ruh ia ka mynsiem їatiplem bad ka mynsiem їatip lem ka pynlong ia ki ban їeng pyrshah ia ka khwan myntoi bad pyrkhat shimet, bad ban їakhun na ka bynta ka hok bad ka jingshisha.

Katkum ki dikshonari khasi, ka kyntien riewkhuid ne riewblei ka mut riewhok- ki briew kiba hok, kiba shida ka jinglong jingim. Ka thew ruh ia ki briew kiba skhem ka jingmut jingpyrkhat -ki bym khih jingmut lymne noh kat shaba beh ka lyer. Kiba khlaiῆ bad skhem ka nongrim-ka nongrim ka dei ka hok, ka jingshisha lane “Justice”- ka kyntien “Justice” ka kdup ia baroh ki phang, kata ka “social, economic, political bad ecological”. Ki riewkhuid ki dei kita kiba shemphang bad kiba їohi ia ki jingma, ia ki jinglah shilliang ha ka їoh ka kot, ia ka jingleh bymhok bad jingthombor ha ka synshar khadar, ka jingpynїapher kyrdan ha ka imlangsahlang bad ka jingleh dusmon ia ka mariang. Ym tang ba ki їohi, hynrei ki їakhun pyrshah ia ki jingma bad jingrunar. Ki їeng ha ka nongrim bad ki їashah sha ka liang jong ka hok. Kumta bunsien ki hap ban siew ia ka dor kaba rem-ki shah pynїap bad shah set byndi lynter.

Ki riewkhuid ki dei ki briew ki bym don ka jingthohbria ha ka jingim, hynrei khlem pep pat ki kit ia ki dak mong, ki dak mynsaw shi lynter ka jingim. Ka history ka don shibun ki khana shaphang ki riewkhuid bad ki riewblei kiba la shah pynmong, shah pynmynsaw bad shah pynїap. Ka don kawei ka jingrwai shem mynsiem kaba paw nam kaba ngi bang ban kynud kaba ong, “when the saints go marching in” lane “haba ki riewkhuid ki rung shapoh ka bneng”. Hynrei kaba donkam ba ngin rwai mynta ka long, “when the saints go marching out” – “haba ki riewkhuid bad ki riewblei ki mih shabar sha ka pyrthei ban їeng ha ka nongrim ka hok bad jingshisha, ban pyrta shla bad pynrem ia ka khwan myntoi, ka bamsap bad ban їeng pyrshah ia ki kam runar ha ka khaїi-pateng, ka kamai kajih bad ka synshar-bishar”.

Ki riewkhuid kim dei ki riewniam- Ha ka Gospel Loukas 10:25-37, u Jisu u їathuhkhana shaphang u nong Samaria ba bha. Ki Lyngdoh bad ki Lebi kiba la їaid ha shuwa u nong Samaria lyngba kata ka lynti na Jerusalem sha Jerikho kim shym la peit wat tang ka khmat ruh sha uta u briew uba la shah shoh bad shah lute haduh ba u la jan їap bad ki khlem shym la kner ia ki kti ban їarap ia u. Lehse ki riewniam kum ki Lyngdoh bad ki Lebi ki pyrkhat ba kam long ia ki ban pyntngit ia ki kti ne ia ka doh ne ia ki jaiῆ jong ki bad lada ki leh kumta kin long kiba tngit bad ki dkhot jong ki Balang ne Synagogue kin pynrem ne kynshi ia ki. Kumta baroh ar “ki la їaid lait na kawei ka liang” namar kim sngewdei ban pyntngit їalade.

Ha kawei pat ka liang u nong Samaria, “…haba u la їohi ia u, la pyndap ia ka dohnud jong u da ka jingsnewsynei. U la leit sha u, u la theh umphniang…ha ki jingmong bad u la spaiῆ ia ki…” U nong Samaria u dei u riewkhuid uba їeng na ka bynta ki briew kiba shah ban beiῆ bad ki riewkhuid ki dei ban mih madan ban long ka jingshai, ka jingtngen, ka jingshngaiῆ bad jingkyrmen ia ka pyrthei.

U Jisu u dei u riewkhuid bad u riewblei uba la wan sha ka pyrthei. Kaba sngewtynnad ban pyrkhat shaphang u Jisu ka long ba um shym la kiar met, um shym la kynriah їalade na ka pyrthei. U la buh ia ki kti jong u ha ka madan їakhun bad ki pharisi, ki sadusi, ki lyngdoh bad kiwei ki kem daw, ki kynnoh bad ki mudui pyrshah ia U ba u pynjakhlia, u pyntngit bad pynjngut їalade bad ia ki jinghikai niam da kaba u їaieit bad їasyllok bad ki nongkhrong, ki nuti, ki nong Samaria bad ki Jentil. Ki kynthoh bad kynnoh ba U Jisu u pyntngit їalade da kaba ktah bad kdup ia kiba pang ῆiangthohlieh. 

Dang shen u Pope Francis u ong kumne, “phi dei ban pynbit tngit bad pynbit jakhlia ia ki kti jong phi khnang ban lah ban tei ia ka Hima u Blei”- Ka jingong u Pope kam mut ba ngin pynjakhlia da ki kam tuh, kam thiem, kam pynїap briew ne ki kam runar, hynrei ba ngin buh ia ki kti ha ki jingїakhun pyrshah ia ki kam runar bad ai ba ki kti jong ngi kin bit tngit, kin bit jakhlia kam pher.

Amen

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

Be First to Comment

Leave a Reply