Ka Ri Palestine Bad Ki Thylliej Jong Ka Pentecost

Nalor ka jingsar ka khlam covid19, ka jingїakynad bad jingїaumsnam hapdeng ka Ri Israel bad ki nongshong shnong ka Ri Palestine ka la nang pynsuhjer ia ka pyrthei. Kane ka jingїakynad ka la pynkha ia ka jingїatai nia haduh kine ki Lum Khasi. Ha ki rynsan ka social media la sakhi ia ki dur ryngkat ki jingthoh “I stand With Israel”, katba kiwei pat ki kynthoh jur ba ka Ri Israel ka leh donbor palat pud bad leh ki kam runar kiba shyrkhei da kaba ka ther bomb dusmon ia ki Nongbah bad ki Shnong kiba don ha Palestine bad da ki spah ngut ki briew, khamtam ki khyllung kiba lui lui ki la їap.

Balei ngi їakren? Kaei ngi їakren? bad kumno na Lum Khasi kaba jngai da ki spah mer ngi pule ne peit ia ka jingїakynad bad jingїaumsnam hapdeng ka Ri Israel bad ka Ri Palestine? Ngi їakren namar na man la ki shiphew ngut ki briew kiba nga ithuh, hynῆiew ngut na ki, ki dei kiba la wan shang ne jngoh kai ia ka Ri Israel, ar ngut kiwei pat kiba dang thmu ban leit bad uwei uba kum ma nga u bym mon ban leit lymda їoh ban rung bad mih laitluid sha ki Nongbah ne ki Shnong jong ka Ri Palestine bad ki jaka kiba u Jisu u la ju im bad їaid. Lymda їoh ruh ban їaid laitluid ia kito ki lynti ba ki Arab Khristan bad kiwei de ki Khristan kiba nyngkong ki la їaid. Ym lah ban len, nalor ki Jiw, ki Arab Khristan bad kiwei de ki Khristan kiba la im ha ki spah snem ba nyngkong ki la noh synῆiang shikatdei ha kaba saiῆdur ia ka imlang sahlang ha ka thaiῆ pdeng mihngi jong ka pyrthei. Ngi їakren namar katkum ka jingjurip ne ka “Pew Survey” la shem ba nalor ki Khristan ha America, kiba bun kiwei pat ki Khristan ha Brazil, India bad South Korea ki kyrshan bad їashah liang sha ka Ri Israel.

U Eric N. Newberg u pule bad bishar bniah halor ki lai tylli ki jingthoh article kiba kren shaphang ka jingїakynad hapdeng ka Ri Israel bad ki nongshong shnong ka Ri Palestine kiba la mih ha ka snem 1967. Ha ka snem 1967 ka la khie ka thma kaba hynῆiew sngi bad lah ban kdew ruh hangne ba ha shuwa bad hadien ka 1948 ka jingrhem bad jingshong shit jong ki Khristan kylleng ka pyrthei ban hylla bad pyrta shla na ka bynta ka Ri Israel ka long kaba ima bad ishyrkhei shisha. Ngam ong hangne ba ki kynshoit ia ka Ri Israel, wat la ha America ki don ki kynhun shit niam Khristan kiba pynshlur ia ki President ban kyrshan ia ka Ri Israel ban hiar thma pyrshah ia ki nong Palestine. 

Ki jingthoh kiba u Eric N. Newberg u la pule bad kynthoh ki long kine, (i) Two Million Signs of Times, da u Harry J Steil, (ii) Who is the rightful owner of Palestine? da u Ralf Riggs bad (iii) Israel’s Answer to Critics, da u Albert Hoy. Kine ki dei ki jingthoh jong ki “pro Zionist” lane kiba kyrshan matlah ia ki kynhun riewshit niam Jiw bad kiba pyrkhat ba ki nong Palestine lane ki Arab Palestine kim don hok ban im ha pyrthei. Kine ki jingthoh ki pynksan jubor na ka Baibl ba kane ka jingїakynad ka dei ka jingpyndep ia ki jingїathuh lypa bad ka jingwan arsien u Jisu Khrist. U Ralf Riggs u thoh shaphang ka thma 1948 bad kumno ba 7,50,000 ngut ki nong Palestine ki la shah beh ha ki Jiw. Kane kam dei ka jingthoh sngewlem ia ki nong Palestine, hynrei u nongthoh u pynksan pynban ia ka Ri Israel da kaba pynshong nongrim ha ka jutang kaba u Blei u la їateh bad u Abraham (Jenesis 17bad 25). Nangta shuh shuh u Albert Hoy u thoh ba ka їa ne ka por jong ki Jentil ha Palestine ka la kut bad katkum u Ezekiel bad Jeremaiah ki Isreal ki dei ban shimti noh ia ka Ri Palestine. U la ban jur ruh ba ka thma ha ka snem 1967 ka dei ban pynduh jait ia ki nong Palestine bad ka dei ka dak ba ka jingwan arsien U Jisu ka la jan. 

Hato u Jisu un pdiang ba ka jingwan arsien jong U ka їasnoh bad ka jingїapynїap briew ne ka jinglyngkien ka snam kiba lui lui, la ka dei ki Arab ne ki Muslim ne ki Jiw ne ki Khristan? U Jisu da lei lei un ym pdiang ia kane, un pynrem jur bad un їeng pyrshah ia ka Ri Israel lane ia kiwei ruh ki Ri kiba leh ia kine ki kam runar.  Ki jingthoh kiba kum kine ki long kiba mynsaw bad ki buh jingma ia ka pyrthei baroh kawei, ka long kumjuh ruh lada ha la ki Shnong ngi kren ne leh shongshit, ngi peit ne їohi ia kiwei ba ki dei tang ki jynreiῆ ne ki riewpoh ki bym don hok ban im bad ba ka jingim jong ki ka long ka bym dondor, tang katta kan khie ka thma bad jingїaumsnam. Ngam ong ba ngim dei ban їeit їa la ka jong, hynrei ia ki jingeh lah ban weng da ka jingsngewthuh, jingtip bad jingshemphang, ym da ka jingngeit bieit ne jingshong shit khleh bieit. 

Ki jingthoh jong ki kynhun shit niam Khristan halor ka thma 1948 bad ki jingїakynad kiba bud ki long tang shiteng ne kiba lah shilliang, kim їathuh ia ki jingshisha haduh katno pat ki nong Palestine ki shem jynjar, ki sat syllang ka jingim bad khamtam eh kumno ki sngew halor ka jingleh donbor ka Ri Israel. Ka 15 May 1948 ka dei ka “Nakba” ne ka sngi kaba kthang bad kaba dum tam ia ki nong Palestine namar ka jingshah pynjulor, jingshah pynjot dusmon ka jingim, ka jingshah knieh ka khyndew, ki їing ki sem, jingdon jingem bad jingshah pynkylla phetwir ha ka Ri Israel. Ki Arab Palestine kin їai kynmaw ia kane sngi pateng la pateng.  Kumta ban їoh ia ka dur ba shai dei ban pule bniah bad sngewthuh ia ka history, ka geography bad ka politics jong ka jaka bad mynta ka Ri Palestine ka shah kurup ha ka Ri Israel. Ka jingїaleh jong ki nong Palestine ka dei ka jingїaleh ban synshar hi da lade їalade bad ka pyrthei ka dei ban kyrshan ia kane.

Mynta ka sngi ki Balang Khristan shi tyllup ka pyrthei ki rakhe ia ka Pentecost Sunday ne ka sngi ka jingwan hiar u Mynsiem Bakhuid na bneng bad kane ka la jia ar hajar snem mynshuwa ha Jerusalem. Ka Pentecost ka wan na ka ktien Greek “Pentekostos”, kaba mut sanphew bad hyndai ki Khristan ki ong “pentekoste hemera” kaba mut ka sngi ne ka khep ba sanphew. Ka sngi Pentecost ka їalyngkhuh ruh bad ka jingleh niam jong ki Jiw kaba ki khot ka “Shavout” lane ka jingleh niam ki taїew bad katkum ka kitab Lebitikos 23:16, ki Jiw ki ῆiew sanphew tylli ki sngi, naduh ka sngi jong ka jingkhawai niam ka jinglait, bad ha ka sngi kaba sanphew ki pynlong ia ka “shavout” ne ka jingkhawai niam. Ha kaba sdang kane ka jingkhawai niam ka їasnoh bad ka rep ka riang ne ka niam ot (Exodus 23:16) bad hadien pat la pynwandur ia ka kum ka jingkhawai niam ban rakhe ia ka jingїohpdiang ia ki hukum ha u Lum Sinai. Ka Pentecost ka dei ka jingwan hiar u Mynsiem Bakhuid, hynῆiew taїew lane sanphew sngi hadien ba u Jisu u la їap bad mihpat. 

Shi sngi shuwa ka sabaton ki synran u Jisu Khrist ki la leit sha Jerusalem bad ka dei ruh ka sngi jong ka jingleh niam ki taїew ne ka “shavout” bad ki la mih na ka shnong hajan u Lum Olib kaba jngai shi mer tam na Jerusalem bad ki la їaid lyngba ka them Kedron. Ka Pentecost ka dei ka sngi kaba ki synran bad ki nongbud u Jisu Khrist ki ap kyrmen ia ka jingwan hiar u Mynsiem Bakhuid katkum ba la kular (Ki Kam 1:4-5) bad kane ka sngi ka їalyngkhuh ruh bad ka jingkhawai niam “shavout” bad ka Jerusalem ka la shlei da u paidbah byllien uba la wan na kylleng ki shnong, ki shnat. Kumjuh ruh ki synran bad ki nongbud u Jisu, kaba kynthup ia ki Jiw, ki Arab, ki Jentil, ki mraw bad kiwei ki jaitbynriew bapher ki la їalumlang ha Jerusalem.

Katkum ka Baibl, ha ka sngi Pentecost ki briew kiba pher kiba la їalum ha Jerusalem ki la sakhi ia ki thylliej ding kiba pur kylleng bad ktah ia uwei pa uwei bad la pyndap ia ki baroh da u Mynsiem Bakhuid (Ki Kam 2:2-3). Ki dak ki shin kiba la paw ha ka sngi Pentecost lehse ki long kiba shitom ban peiphang, hynrei ka jingwan hiar u Mynsiem Bakhuid kam dei ka dak jong ka jingkut ne jingwai noh ka pyrthei, hynrei ka dei ka jingsdang thymmai, ka jingai jingshngaiῆbad jingkyrmen ia ki paidbah kiba sheptieng, kiba im syier ne rit mynsiem bad ka dei ka jingpynkup bor ia kiba shah ban beiῆ.

Kaei kaba jia ha ka sngi Pentecost ka long ba ki jaitbynriew bapher bapher, wat la ki їakren ha la ki jong ktien, pynban ki їa ῆiewkor kylliang iwei ia iwei bad ki їasngewtynnat (Ki Kam 2:6). Ki Jaitbynriew kiba їalum ha ka sngi Pentecost ha Jerusalem wat la ki їapher, hynrei ki їasngewthuh ban їakren bad kam shym don ka jingїakynad ne jingїaumsnam hapdeng ki jingїapher kiba bun. Bad kaei kaba jia ha ka sngi Pentecost bad nangto shakhmat ka long ba u Mynsiem Bakhuid u la pynkup bor ia ki briew ba kin saiῆdur thymmai ia ka imlang sahlang (Ki Kam 3:6).

Ka long kaei kaei kaba kthang ba ka kmie kan ong ia la ki khun kumne, “khun mynta ka miet ngin їathiah lang baroh ha kajuh ka jingthiah khnang ba lada hap u bomb na ki lieng sui jong ki Israel ngin ia їap lang baroh bad ym donkam ia iwei ne ar napdeng jong ngi kiba laitim ban їam paitdohnud na ka bynta kiba їap” (la pynwan na ka jingїathuh ka Rashida Tlaib)

Ka Pentecost ka pynkynmaw ia ka jingwan hiar u Mynsiem Bakhuid uba pyntngen bad uba pynkup bor ia ngi khnang ba ngin lah ban tei thymmai ia ka imlang sahlang. Ka sngi Pentecost ka dei ka por ban duwai kyrpang na ka bynta ka jingїalong kawei hapdeng ki jingїapher bad ban duwai ruh na ka bynta ka jingsuk. 

Amen

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

One Comment

  1. Bishar Hek
    May 24, 2021
    Reply

    Khublei Shibun Pastor ia kane ka jingthoh kaba la pynshong nongrim ha ki jingshisha bad ym tang ha ki jingsngewmynsiem. Ki jingshisha kiba phi kdew ki pynshai, pynpyrkhat bad pynskhem ia ka nongrim jingngeit kaba ha ka nongrim ka jingshisha.

Leave a Reply