Kaba Wad Їa Ka Jingim Ba Don Jingmut

Katkum ka Gospel u Markos 10:17, “…uwei u briew, u la wan mareh, u la dem khohsiew hakhmat jong u Jisu bad u la ong, Ko Nonghikai Babha, kaei nga dei ban leh ban їohpdiang ia ka jingim bymjukut?” Tang u Markos bad u Lukas (Lukas 18:18-24) kiba thoh ia kane ka jingїakynduh jong U Jisu bad u riewspah bad ha kane ka jingїakynduh u Jisu u kob bad pyrshang ban pynwandur biang ia u sha ka jingim kaba don jingmut. Kumta ha kane ka jingpuson ngin shim ba ka kyntien ka “jingim bymjukut” ka thew ia ka jingim kaba don jingmut.

Kane ka sngi ka їalyngkhuh ruh bad ka jingrakhe ia ka jinglaitluid jong ka Ri India bad ngi kynmaw bad ῆiewkor ia kito baroh kiba la noh synῆiang ha ki bynta ba pher ha kine ki hynῆiew phewsaw tylli ki snem, naduh ki nonghikai, ki stad saian, ki doctor, ki nongtrei ka koit ka khiah, ki nongsaid aiῆ, ki nongtrei-nongbylla sngi, ki nongrep, ki nongїaleh sport, ki nongput nongtem, ki nongshad, ki nongleh drama, ki nongthoh kot, ki nongthoh kot khubor bad kiwei de. Lyngba ki sap bad u synῆiang jong ki ki la pyrshang tyngeh ban ai ha ki nongshong shnong ia ka jingim kaba don jingmut.

Ngi ῆiewtang kyrpang ia u Dr Bhim Rao Ambedkar bad ngi dei ban pynurlong noh ia ka jingangnud jong u lada ngi kwah ban їai im ha ka Ri kaba laitluid shisha. U Dr Ambedkar u ban jur ba ka jinglaitluid kaba shisha kam kut tang ha ka jingsynshar paidbah. Ka jinglaitluid kaba shisha ka dei ka jingpynurlong ia ka “economic democracy”. Ka “economic democracy” ka mut ba ki paidbah nongshong shnong baroh ki їashim bynta lang, ki batai bad ki don ka bor ban rai halor ka їoh ka kot, ka khaii-pateng bad ka treikam treijam, ym ban shah pynїaid ne shah batai tang ha ki khyndiat ngut ki nongkhaїi ne ki їing-khaїi. Ki paidbah kim dei tang ki nongbam bad ki nongthied, hynrei ki dei ban long ki kynrad halor ki mar ki mata ba ki pynmih, ki nongrep ki dei ban longtrai halor ki mar rep bad ki don ka hok ban buh dor bad pynїaid їew ia ki mar rep jong ki. Ka Ri India kan mad ia ka jinglaitluid kaba shisha tat haduh ka sngi ba ki nongshong shnong ki la lah ban pynurlong ia ka “economic democracy” bad ki mad ia ka jingim kaba shngaiῆ, kaba thikna bad kaba don jingmut.

Ha kawei pat ka liang, ka bri Hynῆiewtrep ka don la ki jong ki khana kiba їasnoh bad ka jinglaitluid jong ka Ri India. Khlem da їaid jngai, ka bri Hynῆiewtrep ka la pynkhreh lypa na ka bynta ki jingkylla ki ban sa wan bad la pyrshang ban pyntreikam ia ka juk synshar bathymmai ne “modern democratic process”, wat la kam pat long kaba pura ne paka, da kaba pynlong ia ka Khasi National Dorbar ha ka 4-6 tarik September 1923. Ha ki snem kiba hadien, la thaw sa ia ka Khasi States Constitution Making Dorbar ha ka 29 April 1949 bad ki nongshong shnong ki la їashim bynta ha kaba jied ia ki nongmihkhmat, nalor ki Syiem bad ki khlieh nongsynshar, sha katei ka Dorbar bad la їatai ruh ia ka bynta jong ki kynthei. Ha kajuh ka por, ngam lah ban ngeit ba ki longshuwa kiba la їadon bynta ha kitei ki ar tylli ki Dorbar kin phohsniew ne thmu ban saiῆdur ia ka Ri ha kane ka dur kaba ka long mynta.

Ha kane ka lyngkhuh snem kaba hynῆiew phewsaw jong ka jinglalitluid bad ba ka Jylla kan kynjoh artat sha ka sanphew snem, kawei ka jingkylli kaba ngi dei ban buh, hato ka synshar khadar kaba ngi la їoh ha kine ki 74 bad 50 tylli ki snem ki la lah shisha ne em ban pynurlong ia ka jingangnud jong ki longshuwa bad ban ai ha ki nongshong shnong ia ka jingim kaba don jingmut? 

Ka Ri India kam dei tang kawei ka kynhun jaitbynriew, hynrei la pynlong ia ka da ki Jylla bapher bad ki jaitbynriew bapher kiba la mynjur ban їawanlang hapoh kawei ka Riti Synshar. Kum ka nuksa, ki Hima Khasi bad kiwei de ki “Princely States” ki mynjur ban їasoh bad ka Ri India lyngba ki soskular. Kumta kino kino kiba synshar ia ka Ri India ki dei ban kynmaw ia kane bad ki dei ban ῆiewkor ia ki soskular, khamtam ki dei ban burom bad pyntreikam janai ia ka Riti Synshar. Phewse ha kine ki khyndiat snem ka la don ka jingpyrshang ban їuhroit ia ki hok jong ki jaitbynriew bapher, khamtam ia ki ritpaid da ka kynhun jong ki riewshit jaidbynriew bad ki riewshitniam heh paid kiba kwah ban synshar lahduh, ban synshar donbor, ban thombor bad ban pynduh jait ia kiwei pat. Lada ki kynhun jong ki riewshit jaitbynriew bad riewshitniam kin bteng ban bat ia ka jingsynshar, ka jinglaitluid bad ka jingsynshar paidbah ha ka Ri India ka don ha ka jingma bakhraw.

 Ka Jylla kan kynjoh sanphew snem bad ka “single window policy” ka la pynjot ia ka mariang. Nalor nangta 75 % ki trai muluk jong ka Jylla ki la im khlem ka khyndew ka shyiap bad kim don shuh ka khyndew ba ki longtrai ba kin trei kin ktah bad kin shong kin sah. Katba ki babu Sorkar IAS pat kiba їoh tulop kat ka bneng ki їoh kabu ban thied khyndew tang ha ka dor shi tyngka shi phut ha ka Sor Shillong kaba thymmai (NST). Lehse don kiba pyrkhat ba ka jingdon jong kiwei pat ki jaitbynriew ka  pynlong ia ki trai muluk ban duh ia ka jinglongtrai halor ka khyndew ka shyiap, em kam dei kumta! Ha ka jingshisha lei ka Jylla ka don ia ka Land Transfer Act kaba khlaiῆ, hynrei la nang pyntlot bor ia ka naduh ka snem 1997 ter ter. 

Ha ka Nongbah Shillong, ki don ki jaka Sorkar, kum ka “European Ward” bad kiwei, ba kiwei ki jaitbynriew ki lah ban bat khyndew, katba katno spah acre pat ka jaka ha ka Sor Shillong bathymmai (NST) kaba la kylla khyndew Sorkar kaba ym pat lah ban їoh jingkheiῆ satia?  Katkum ka census, ha ka snem 1971 ka jingdon kiwei ki jaitbynriew ha Shillong ka long 57.04% bad ha ka snem 2011 ka long 38.75%. Kajuh ka census ka їathuh ba ha snem 1971 ka jingdon kiwei ki jaitbynriew ha Shillong Municipality ka long 63.24% bad ha ka snem 2011 ka long 48.80%. Ha kaba їadei bad ka khyndew ka shyiap ki dak ki shin ki paw shai kdar ba dei tang kita ki khyndiat ngut lane tang 1% na ki nongshong shnong trai ri ne “Tribal Elite” jong ka Jylla kiba la їohlad ban bat ia ka jingsynshar, kiba pynїaid ia ka khaїi pateng bad kiba la їohnong na ka “single window policy” kiba bat bad longtrai halor ka khyndew ka shyiap, katba kiba bun ki trai ri ki shu shongwai, treiwai bad kylla phetwir ha la ka jong ka Ri. Na ka bynta kiba bun ki nongshong shnong ka jingim ha kine ki 50 snem kam shym la long kaba don jingmut.

First you privatise the commons, then develop real estate, then sell it back to the government / New Shillong Township

Ka mut aiu ka jingim kaba don jingmut? Ka jingim kaba don jingmut ka dei ka jingim kaba dap kyrhai, kaba pura, kaba laitluid, kaba im heh mynsiem khlem jingsheptieng, kaba shngaiῆ bad kaba thikna. Ka dei ruh ka jingim kaba khiah krat, kaba biang ka trei ka ktah, ka kamai kajih, kaba їabit-їabianglang baroh ha ka imlang sahlang, kaba kmen bad dap da ka jingkyrmen.

Ka Gospel u Markos 10:17-22, ka dei ka jingїakren hapdeng u Jisu bad u riewspah. Ha kane ka jingїakynduh u riewspah u kwah ban tip na u Jisu kaei kaba u dei ban leh ban їoh ia ka jingim kaba don jingmut- “Ko Nonghikai Babha kaei ngan leh ban їoh ka jingim kaba don jingmut?” Ka paw shabar ba ka jingim jong u riewspah ka biang nadong shadong naduh ka spah ka phew, ka burom, ka kyrdan bad u dei ruh u briew uba bat pyrkhing ia ka niam ka rukom bad ia ki aiῆ.  Ha kiwei ki kyntien, u dei u briew uba biang pura ka jingim, hynrei ha ka jingїakren bad u Jisu la shem pynban ba u long u briew uba kyrduh tasam ha ka jinglong jingim bad kumta u Jisu u kob, u tynruh ia u bad u pyrshang ban pynwandur biang ia ka jingim jong u khnang ba un їoh ban mad ia ka jingim kaba don jingmut. Ka jingduna jong une u riewspah kam dei ka spah, kam dei ka kyrdan, kam dei ki jinghikai niam, hynrei ka dei ka jingrhah, ka jingkhwan myntoi shimet, u dei uwei na ki 1% ki nongshong shnong kiba la klun lut ia ka spah bad kiba leh ia ki kam runar kiba pyntieng pynsmiej ia la ki para briew. Um don ka jingieit ia u Blei bad ia la ki para briew bad kane ka dei ka jingkyrduh bad ka jingduna bakhraw.

U Jisu da kaba shai u kren bad kob ia u ba ka jingim kaba don jingmut ka dei ba ki briew ki їa-im marbiang, ki їabit-їabiang, ki їa-roi їa-par lang ha ka imlang sahlang bad ki їoh ia ki hok ban im ka jingim ba pura bad ba dap kyrhai.  Ha kano kano ka Ri ne Jylla ka jingim kaba don jingmut ka dei kaba iwei pa iwei i nongshong shnong ki їoh ia ka jingim ba pura bad ka roi ka par ka dei nyngkong eh ban kdup, ban kynthup bad kyntiew ia kiba duk bad kiba tlot bor. Ka jinglah shilliang ka wanrah ia ka kynrum kynram bad ki jingeh kiba bun.

Ka Baibl ka hikai ba la thaw ia u khun bynriew ha ka dur jong u Blei bad ngi wan longbriew sha ka pyrthei da ka hukum Blei. Kum ka jaitbynriew ngi ngeit ba ngi wan longbriew sha ka pyrthei ban kamai ia ka hok, ban im hok, ban trei hok bad bam tang na ka umsyep. Phewse, ha ka jingїaid lynti bad khamtam eh ha kane ka juk “neo-liberal” ngi la kdat noh na kane ka lynti bad kumta ngi pynduh lad ia kiba bun ki para briew ban mad ia ka jingim kaba don jingmut. U Jisu u kob ia u riewspah bad ong lada u kwah ban їoh ia ka jingim kaba don jingmut u dei “ban їasam ia ka spah, ia ki jingdon jingem bad la ki para nongshong shnong”. Kaba mut u dei ban kitkhlieh ba kiwei ruh ki їoh ia ka jingim ba pura bad ki im ka jingim ba dap kyrhai. Hynrei, lada u bteng ban im ka jingim kaba khwan myntoi shimet, ka jingim kaba rhah spah, ban khῆoit bein bad khanglad ia kiwei ban kiew shaphrang, ma u ruh un duh ia ka jingim kaba don jingmut bad yn ῆiew ia u uba beiῆ ia ka hukum Blei.

Ka jingim kaba don jingmut ka dei ka jingim kaba їeng ha ka liang jong ka hok bad jingshisha. Ka dei kaba їeng ha ka liang jong kiba tlotbor bad kiba shah їehnoh beiῆ. Ngan pynkut da ki kyntien na ka kot, I Am Not A Silent Spectator, jong u Phadar Stan-

 “Balei ba ka hok bad jingshisha ki kylla kthang, ba ym lah ban shah ia ki jingїapher-jingїaprat jingmut, ia ki nia bad nongrim kiba їapher, ba ka hok ka don sha jngai? Ka hok bad ka jingshisha ki long kiba kthang ia kito kiba don ha ka bor bad burom, ka jingїapher- jingїaprat jingmut kam long kaba sngewtynnat ia katto katne ki riewheh riewhaiῆ kiba bat ia u lakam synshar bad ka jingbishar hok ka jngai bah na kiba duk, kiba tlotbor bad kiba shah їehnoh beiῆ. Ňiuma, ngi dei ban їai kren ia ka jingshisha, ngi dei ban pynneh ia ka jingїapher bad jingїaprat jingmut, ngi dei ban pynpoi ia ka hok bad ka bishar hok ha ki tyngkong їing jong kiba tlotbor bad kiba duk. Ngan ym sngap jar da lei lei ruh em.” Kane keiῆ ka jingim kaba don jingmut. Amen

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

Be First to Comment

Leave a Reply