Khlem Kha Їa Ka Delilah Tang Ban Pynngop Їa U Samson

Ka jingkheiῆ poh ia ki kynthei tang kum ki tiar ki tar ka dei ban kut noh bad ka imlang sahlang kam dei ban pdiang shuh ia kane”

Ka jingkheiῆ poh ia ki kynthei ka dang їai bteng haduh mynta bad kaba kham mynsaw ka long ba la ju pyndonkam ia ki Jingthoh Bakhuid, kum ka Kotbah bad kiwei, ban pynksan ia kata- Ka khanatang shaphang ka Delilah lah ban shem ha ka kitab Nongbishar 16 bad ka kitab Nongbishar ka їathuhkhana ruh shaphang ka juk hapdeng ka jingїap u Joshua bad ka jingkiew khet u Saul kum u Syiem ba nyngkong jong ki Khun Israel. Katkum ki nongthoh komentari, ka jingїap jong u Joshua ka pynkut noh ia ka Їa jong u Moses bad ka jingmih jong u Saul kum u Syiem ka pynkha ia ka pateng synshar syiem hapdeng ki Khun Israel.

Ka juk jong ki Nongbishar ka dei ka por ba ki Khun Israel ki buhai shnong ha Kanan bad ki riewstad Baibl ki nam ia ki Khun Israel kum ka Kynhun u Moses. Hadien ba ki la mih na Ri Ijipt, ka Kynhun u Moses ka la buhai shnong ha Kanan bad ki la kam kynti ba ka dei ka Ri jong ka jinglaitluid kaba u Blei u la kular ban ai ha ki. Hato ka Kynhun u Moses ne ki Khun Israel ki shimti ia ka Ri Kanan kumba u Blei u la kular ne ka dei ka jingleit buhai shnong suki pa suki kumba long kiwei ki jaitbynriew? Kynmaw ba ka Kanan kam dei ka Ri kaba la pynkhreh kyrpang tang na ka bynta ka Kynhun u Moses. Phewse ha shuwa ba ka Kynhun u Moses kan buhai shnong ki la don lypa kiwei de ki jaitbynriew kiba la im bad shong shnong ha Kanan- “Bad kumta ki paid Israel ki la shongduh hapdeng ki Kanan, ki Hit, ki Amor, ki Peris, ki Hib bad ki Jebus…” (Nongbishar 3:6)

Ha Kanan, ka Kynhun u Moses suki pa suki ka la tei thymmai ia ka jingim, tangba kim shym pyndem ha ka bor synshar jong kiwei, kim pdiang ba tang kawei ka jaitbynriew kan bat ia u lakam synshar lane ban don ka bor pdeng ka ban pynїaid lahduh ia ka synshar ka bishar tang na kawei ka Nongbah, kum na Jerusalem. Ha shuwa ka jingbuhai shnong jong ka Kynhun u Moses, ki Philistia bad kiwei ki pynїaid ia ka synshar, ka bishar tang na kawei ka Nongbah bad ka bor synshar baroh ka shong tylli tang ha kawei ka jaitbynriew bad tang ha ki katto katne ngut ki khlieh nongsynshar ne myntri ne rangbah shipai kiba bat ia u lakam ka synshar- khadar.

Giordano, Luca; Samson and Delilah; English Heritage, The Wellington Collection, Apsley House; http://www.artuk.org/artworks/samson-and-delilah-144177

Suki pa suki ka Kynhun U Moses ka la pynwandur bad saiῆdur thymmai їalade bad ia ka synshar, ka bishar naduh na tynrai, na ki shnong ki thaw, ki їing ki sem bad ki kur. U Anthony Ceresko u riewstad Baibl u nam ia kane ka jingsaiῆdur bathymmai kum ka “Retribalization” bad ka Kynhun U Moses ka saiῆdur thymmai lyngba ki longїing bad ki kur kiba don ha ki shnong bapher bapher bad kine ki shnong ki pynїaid laitluid ia ka synhar-ka bishar. Ki shnong bad ki kur ki їasnohktilang hapoh kawei ka shatri kaba la tip kum ka “Tribal Confederacy”. Kane ka “Tribal Confederacy” kam dei ka bor pdeng ne ka bor synshar lahduh jong kawei ka kur ne ka jait, hynrei ka dei ka jingїawan lang jong ki jait bad ki kur bapher jong ka Kynhun u Moses kiba la buhai shnong kylleng ka Ri Kanan. Ka jingїadei bad jingїasnohkti jong ki jait bad ki kur ka la їar sha kylleng ki shnong, sha baroh ki jaka lum ka Ri Kanan, naduh ki lum ka Galilaia shaphang shatei shaduh ki them jong ka ‘law Negeb shaphang shathie, ka Kynhun u Moses ka la lah ban saiῆdur thymmai bad synshar laitluid da lade їalade.

Khyndiat shaphang ki kur, bad ki dorbar jong ki kur ki dei kiba kongsan tam ha ka synshar, ka bishar jong ka Kynhun u Moses ha Kanan. Katkum ka kitab Nongbishar, ki longїing ki pynlong ia ki shnong bad ki longїing jong ki shnong bapher ki їawanlang ban pynlong ia ki kur bad ki dorbar jong ki kur. Shisien shi snem ha ryngkat ki tamasa la ju pynlong ia ki dorbar jong ki kur bad ka dei ka kamram kaba kongsan ia uwei pa uwei bad kawei pa kawei ka dkhot jong ki kur ne shnong ban don bad їashimbynta ha kine ki dorbar. Kane ka paw shai kdar ha ka jingїakren hapdeng u Saul bad u khun jong u u Jonathan (I Samuel 20:27-29). Ki dorbar jong ki kur ym dei tang ba ki pyndep ia ka niam ka rukom, hynrei ki don ruh ka kamram bad jingkitkhlieh ban pynbeit, ban pynkhuid bad bishar ia ki khajia majia bad kiwei de ki kam ne ki jingeh ne jingїakynad kiba mih hapoh ki kur ne ki shnong ki thaw.

Ki Nongbishar ki dei ki nongїalam jong ka Kynhun u Moses kiba khmih bad pynїaid ia ka synshar ka bishar, hynrei kim dei pat ki nongsynshar lahduh kiba kurup bor ne synshar marwei tang na kawei ka jaka pdeng ne Nongbah, wat la ka la don ka jingpyrshang ban kurup ia ka bor ne ban ai bor synshar lahduh ha ki Nongbishar kum u Gideon bad Abimelek. Ňiuma ki Khun Israel kim pdiang ia kane bad kata ka jingpyrshang ka la pulom noh. Kumta ki Nongbishar ki їalam bad pynїaid ia ka synshar, ka bishar ha la ka jong ka kur, ka jait bad ki shnong. Ha ka juk jong ki Nongbishar ki Khun Israel ki im laitluid bad ki synshar hi da lade їalade

Ka kitab Nongbishar ka don shibun ki khanatang kiba phylla bad kawei na ki ka dei shaphang ka Delilah bad u Samson (Nongbishar 13-15). Kine ki khanatang ki dei ruh ki puriskam kiba їathuh shaphang ka jingїadung-їapynїap hapdeng ki khlieh nongsynshar, ki rangbah shipai bad kumta ter ter. Kum ki khanatang shaphang u Jepthah uba pynїap ia la ka jong ka khun (Nongbishar 11), nangta u Ehud uba dung ia u Elgon, u syiem jong ki Moab, haduh ban da pei lyngba ka snier (Nongbishar 3) bad u Abimelek uba pynїap ia ki khun shynrang jong u Gideon (Nongbishar 9).

Katkum ka kitab Nongbishar, u Blei um shym la thaw ia ka Delilah tang na ka bynta ban pynngop ia u Samson bad ka Delilah kam dei ka tiar kaba lah ban pyndonkam bad ban bret noh ia ka sharud ynda la dep ka kam. Lada u Blei u thaw ia ka Delilah tang kum ka tiar jong ki Philistia kata ka long ka jingsngewthuh kaba bakla. Wat la ki khanatang shaphang ka Delilah bad ka dur kaba ngi dro shaphang jong ka ka long kaba pohdor, hynrei ngan їasaid ba ka Delilah ka dei ka nongshong shnong ba pura ha Kanan bad ka la їadon bynta ha ka jingїatan tyllai bad jingїaknieh ne jingїapyni bor hapdeng ki jaitbynriew bapher bad ruh ka la їadon bynta ha ka jingїakhun jong ka Kynhun u Moses ban saiῆdur thymmai їalade.

Ka Delilah kam dei tang ma ka, ka kynthei Philistia kaba la don bynta ha ka jingim jong u Samson. U Samson u la їapmat ia ka kynthei na Timnah bad u la shongkurim ia ka. Kane ka kynthei na Timnah ka la lah ban khroh bad pyndem ia u Samson. (Nongbishar 14:17-18).  Nalor nangta ha ka shnong Gasa u Samson u la thiah miet bad ka nuti, hynrei kam mut pat ba kine ki kynthei kiba la don bynta ha ka jingim u Samson ki dei tang ki tiar ki tar ban shu pyndonkam ia ki katba sngewbit. Em kam dei kumta bad ym dei ban pdiang lada don kiba pynsngewthuh bakla.

Ha ka kitab Nongbishar ki don ki khanatang shaphang ki kynthei kiba long ruh ki Nongїalam bad Nongbishar jong ka Kynhun U Moses. Ka Deborah kawei na ki Nongbishar ka la їaroh ia ka bor jong ki kynthei bad ia ka Jael kaba la pynїap ia u Sisera, u Rangbah shipai jong ki Philistia- “Kaba donbok tam na ki kynthei ka dei ka Jael…U Sisera u pan um, hynrei ka ai ha u da ka dud…Ka la shim ia u snar pynskhem dara ha kawei ka kti, bad ia u tyrnem jong u nongtrei ha kawei pat ka kti; Ka tied ia u Sisera bad ka pynpait ia ka shynrong khlieh jong u…U hap da ki khohsiew, U kyllon kram bad u thiah…U kyllon kram ha madan, uba la їap”

Ka juk jong ki Nongbishar ka dei ka juk jong ka jingїaknieh bor bad jingїatan tyllai kaba shyrkhei hapdeng ki bor bad ki jaitbynriew bapher. Ka Kynhun u Moses ka dei ka kynhun kaba thymmai kaba angnud ban im bad synshar laitluid da lada їalade bad kane ka Kynhun kam pdiang ia ka rukom synshar ban don tang kawei ka bor pdeng bad tang kawei ka jaitbynriew ka ban synshar lahduh. Kumta kane ka Kynhun ka la їakhun ia ki thma bad shem їalade ha kane ka jingїatan tyllai bad jingїaknieh bor kaba la pynkhih win ia ka Ri Kanan baroh kawei.

Ka Carol Smith ka ong, ba ka khanatang shaphang ka Delilah bad u Samson ka dei ka khana pharshi shaphang ka jingїaknieh bor bad ka jingїatan tyllai jong ki bor ha ka synshar-khadar. Ka Delilah bad u Samson ki la їadon bynta bad ki dei ki tyngshop, ki puron kiba kongsan ha ka drama їatan tyllai bad їaknieh bor.

“…U kyllon kram bad u thiah lyngktar ha ki kjat jong ka. Ha ki kjat jong ka u hap da ki khohsiew bad u kyllon; U kyllon kram ha madan, uba la їap” (Nongbishar 5:27) Amen.

 

Raiot

Subscribe to RAIOT via Email

Enter your email address to subscribe to this blog and receive notifications of new posts by email.

Join 15.7K other subscribers
Kyrsoibor Pyrtuh Written by:

Kyrsoibor Pyrtuh is a pastor interested in intersection between theology and social power

Be First to Comment

Leave a Reply